مفهوم‌سازی احترام میان والدین و فرزندان: بررسی زبان اجتماع در شاهنامه فردوسی

شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر ادبی ایران باستان و بازتاب‌دهنده‌ی فرهنگ کهن ایرانیان است که علاوه بر زیبایی و ظرافت ادبی، درسنامه‌ای عمیق در روابط اجتماعی افراد و گروه‌های انسانی است که درک مفاهیم ارزشی و فرهنگی در ضمن حماسه‌ها و اساطیر آموزش داده می‌شود. هدف تحقیق بررسی مفهوم‌سازی‌ ارزش فرهنگی احترام در روابط والدین‌ فرزندان و فرزندان – والدین در تمامی داستان‌ها است که در هر گروه به چه صورت مفهوم‌سازی شده‌اند و نمادهای این مفاهیم در زبان چه هستند. این پژوهش با رویکرد زبان‌شناسی فرهنگی به موضوع پرداخته است. چارچوب نظری رویکرد شامل طرح واره‌ها، مقوله‌ها و استعاره‌های فرهنگی است که ابزار تحلیل کاربرد زبان‌شناسی فرهنگی هستند. طرح‌واره فرهنگی کاربردی به‌عنوان زیرشاخه‌ای از طرح‌واره‌های فرهنگی مبنای مطالعه داده‌های جمع‌آوری‌شده قرارگرفته و به روش توصیفی تحلیلی به بررسی آن‌ها پرداخته‌است. مطالعه نشان می‌دهد که ارزش فرهنگی و اجتماعی احترام به صورت کنش کلامی مانند آفرین کردن و یا کنش غیرکلامی مانند نواختن و خاک بوسیدن مفهوم‌سازی شده‌اند که مفاهیمی مانند نواختن و چشم بوسیدن از جانب والدین و خاک بوسیدن و بر زمین سرنهادن از جانب فرزندان در روابط اجتماعی به کار می‌رفته است که نشان از حالت تواضع و فروتنی از سمت فرزندان و حالت حمایت از سمت والدین می‌باشد.

linguistc conceptualization of cultural values between parents and children, case study; analysis of social language in shahnameh, cultural linguistic approach

abstractshahnameh ferdowsi, a masterpiece about ancient iran, reveals iranian old culture. this study tries to investigate the conceptualization of the cultural value of respect between parents – children and vice versa among all of the stories in shahnameh. it figures out how these conceptualizations are shown and whether they are the same in both groups or not. this paper is based on cultural linguistics and follows its theoretical framework which includes three analytical tools named cultural schema, cultural category and cultural metaphor.the analytical descriptive approach is used to collect the data and cultural pragmatic schema, a sub branch of cultural schema, is the criterion for analyzing them. it is found that among 151 couplets, 61 cases are about respect conceptualization from parents toward children and 90 ones refer to respecting parents by children. the results demonstrate that respect conceptualization is observed among all social and family levels and situations even if with various forms; some of them are the same and some are specific to each group.