پژوهش رده‌شناسانۀ مقولۀ حالت در چهار گونۀ زبان ترکی (آذری، خلجی، آناتولیایی و ازبکی)

این مقاله مختص رده‌شناسی مقولۀ حالت در چهار گونه از زبان ترکی، یعنی ترکی آذری، خلجی، ترکی آناتولیایی (استانبولی) و ازبکی است. حالت‌نمایی یکی از روش‌های کاربردی برای نشان‌دادن ارتباط نحوی میان عناصر جمله است. به طوری که رابطۀ نحوی میان گروه اسمی و فعل را نشان‌‌ می‌دهد . رویکرد نظری اصلی این تحقیق نظام حالت‌‌‌نمایی براساس رویکرد کامری (1989) است که پنج ردۀ زبانی را از لحاظحالت‌نمایی معرفی کرده‌است . داده‌های منتخب این پژوهش از متون ادبی و داستانی است و جملات گردآوری‌‌‌شده از این متون استخراج شده‌اند. بر اساس داده‌ها در زبان ترکی و گونه‌های آن شش حالت وجود دارد که حالت‌های فاعلی، مفعولی مستقیم، مفعولی غیر مستقیم، اضافی، ازی و دری هستند. تظاهر حالت با استفاده از تکواژهای وابستۀ حالت‌نما به‌صورت پسوند است. در این مقاله همچنین به مبحث گذرایی در حالت‌نمایی پرداخته شده‌است . از آنجا که این چهار گونه از چند شاخۀ زبان ترکی هستند، شباهت‌ها و تفاوت‌‌‌هایی دارند که بررسی رده‌‌‌‌‌شناسانۀ آن در این مقاله انجام شده‌‌است.

a typological study of case in four varieties of turkish language (azeri, khalaji, anatolian and uzbek)

this essay discusses the typology of case system in four varieties of turkish language: azeri, khalaji, anatolian and uzbek turkish. case marking is one of the applied methods to show the grammatical connection between elements of the sentence. it also indicates the grammatical connections between the noun and verb clauses. theoretical approach of this study is based on comrie’s approach (1989),which has introduced the five types of languages. the data of the study are gathered from the literality texts and fictions in varieties of each language . according to these data, there are six types of case marking in turkish language and its dialect’s that there are nominative, accusative, dative, genitive, locative and ablative. the case marking bound morphemes are presented through suffixes. transitivity topic is also examined in this research. since the selected dialects belong to different branches of turkish language, there are some similarities and differences between them which have been studied typologically.