تغییرات در کاربرد ساخت‌‌‌های سببی ‌‌‌‌‌ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی بر اثر تماس با زبان فارسی

هدف پژوهش حاضر مطالعۀ تغییرات حاصل از تاثیر زبان فارسی بر کاربرد ساخت‌‌‌های سببی‌‌‌‌‌ ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی است. داده‌‌ها از تعاملات زبانی گویشوران ‌‌‌‌‌ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی در‌‌ استان اردبیل گردآوری و استخراج شده است. این تحقیق به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. ابتدا داده‌‌‌ها براساس پارامترهای صوری مطالعۀ ساخت‌‌‌‌های سببی طبقه‌‌بندی شد. سپس از منظر دو دیدگاه مطرح در پدیدۀ برخورد زبان‌‌ها (میرز-اسکاتن، 2006؛ هاینه 2006) تحلیل گردید. با بررسی داده‌‌‌ها براساس معیارهای تمایز وام‌‌‌گیری از رمزگردانی، مشخص شد که تعدادی از جزءهای غیرفعلی فارسی به‌‌صورت وام‌‌واژه در ساخت افعال مرکب سببی ترکی‌‌‌آذربایجانی به‌‌کار برده می‌‌‌شوند؛ درصورتی‌که سایر جزءهای غیرفعلی فارسی به‌‌عنوان عناصر رمزگردانی‌‌‌شده در گفتار دوزبانه‌‌ها پدیدار می‌‌‌‌شوند. یافته‌‌‌‌ها در انطباق با دیدگاه میرز-اسکاتن (1993 و 2006) است که فرایند تکمیل و تثبیت راه‌‌‌یابی سازه‌‌‌ها از یک زبان به زبان دیگر را تحت عنوان پیوستار رمزگردانی-وام‌‌‌گیری پیشنهاد کرده است. وجود جملات مرکب با فعل‌‌‌‌‌های سببی بومی در میان داده‌‌‌ها نشان می‌‌‌‌‌دهد که ساخت سببی تحلیلی با کاربرد محدود در ترکی‌‌‌‌آذربایجانی وجود دارد. مطابق با دیدگاه هاینه (2006)، گویشوران ترکی‌‌‌‌‌آذربایجانی از میان ساخت‌‌‌های سببی زبان خود، الگوی منطبق با ساخت‌‌ متناظر در زبان فارسی را بر‌‌‌گزیده‌‌‌اند و با وام‌‌‌گیری و رمزگردانی جزءهای غیرفعلی فارسی، فراوانی کاربرد ساخت سببی تحلیلی را در زبان خود گسترش داده‌‌‌‌اند.

the changes in the usage of azerbaijani causative structures due to contacts with persian

the aim of this research is to study causative changes in azerbaijani due to contact with persian. the data were collected from azerbaijani speakers in ardabil province. the research method is descriptive-analytic. first, the data were classified according to the formal parameters used in studying causative structures. then, they were analyzed in the framework of two common approaches in language contact phenomenon (myers-scotton, 2006; heine, 2006). data analysis based on the criteria of code-switching/borrowing differentiation shows that some of persian causative non-verbal elements have been borrowed by azerbaijani and some of them appear as code-switched elements in azerbaijani-persian bilinguals’ speech. the findings were in line with myers-scotton’s view confirming code-switching/borrowing continuum as a mechanism for accomplishment of borrowing process. the compound sentences with two native compound causative verbs between collected data show that compound causative structure exists in azerbaijani. azerbaijani speakers use strategy such as the extending strategy to increase the frequency of compound causative structure matching that of persian by borrowing and code-switching persian non-verbal causative elements. azerbaijani speakers choose among some alternative causative structures, the one corresponding to persian structure.