بررسی شوخ‌طبعی محاوره‌ای در یک برنامۀ تلویزیونی: «دورهمی»

با وجود اهمّیّت شوخ طبعی به عنوان یکی از وجوه  فرهنگی و اجتماعی، بیشتر پژوهش‌های این حوزه به بررسی شوخ طبعی به صورت مجزا از بافت پرداخته، عمدتاً به تحلیل لطیفه‌های آماده محدود شده است در حالی که شوخ طبعی محاوره‌ای محصول تعامل مشترک سخنور و مخاطب آن است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر در حوزۀ زبان و فرهنگ بررسی شوخ طبعی محاوره‌ای در زبان فارسی است. داده‌ها به طور تصادفی از هشت برنامه‌ گفت وگومحور تلویزیونی «دورهمی» که در سال 1397 از شبکۀ نسیم پخش شد جمع آوری شده است. در ادامه، گفت وگوی میزبان و مهمانان زن و مرد بر اساس چارچوب شوخ طبعی محاوره ای داینل (2009) تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان می‌دهد فراوانی راهبردهای شوخ طبعی در مهمانان مرد به 258 مورد و مهمانان زن به 220 مورد می رسد. همچنین، نتایج نشان می دهد مردان، به ترتیب، بیشتر از بذله‌گویی، حکایت و استهزا کردن و زنان بیشتر از استهزا کردن، بذگه لویی، حکایت و خود کوچک انگاری در گفت وگو استفاده کرده اند. یافته‌های پژوهش همچنین نشان می‌دهد مهمانان از راهبرد خوارانگاری در گفت وگو با میزبان مرد استفاده نکرده‌اند و، در مقابل، میزبان مرد نیز در گفت وگو با هیچ یک از مهمانان از راهبرد خودکوچک انگاری استفاده نکرده است.

investigating conversational humor in a talk show: “dorehami”

despite the importance of humor as one of the cultural and social elements, most studies in this field have examined humor out of its context, mainly limited to the analysis of canned jokes, whereas conversational humor is the product of a common interaction between the speaker and the audience. in light of this limitation, the present study sought to investigate the conversational humor in persian. the data were randomly collected from an iranian talkshow called doorehmi which was aired on nasim television channel in 2018. then, the conversations between the host and the male and female guests were analyzed based on dynel’s (2009) framework of conversational humor. the results showed that male guests used more humor strategies (n=258) than femal guests (n=220).  moreover, male guests used more witticism, anecdotes and banter compared to female guests, while female guests employed banter, witticism, anecdotes and self-denigration more than male guests in their conversations. also, the guests did not use the put-down strategy in their interaction with the male host, and self-denigration was absent in the discourse of the male host.