استعارۀ مفهومی زن در ادبیات داستانی دهۀ هشتاد بر اساس رویکرد تحلیل انتقادی استعاره

پیوند زبان و ادبیات در انتقال ایدئولوژی‌ها از حوزه‌های جذاب و کاربردی در زبانشناسی معاصر است؛ ازآنجاکه علاوه بر زبان، شیوۀ تفکر ما نیز استعاری است، با بررسی استعاره‌های یک متن می‌توان به تفکر غالب در یک گفتمان دست‌یافت. ادبیات داستانی، داستان شخصیت‌ها و موقعیت‌هایی را روایت می‌کند که با تجربه‌ها و تفکرات و مشاهدات انسانی ارتباط دارد و خواننده را در کنار لذت بردن به تفکر دربارۀ محتوای داستان و ایدئولوژی نویسنده وا‌می‌دارد؛ بنابراین بررسی تفکر غالب در گفتمان به دلیل تعامل بین مخاطب و جامعه اهمیت دارد. در این پژوهش با بررسی استعاره‌های مفهومی حوزۀ مقصد زن، تاثیر ایدئولوژی فمینیستی ارزیابی شد. داده‌های کمی این پژوهش، که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، شامل 136 استعارۀ مفهومی با حوزۀ مقصد زن بود که از بین آثار 6 نویسندۀ زن و مرد (در دهه هشتاد شمسی) نمونه‌گیری و ارزیابی شد. براساس نتایج، 17حوزۀ مبدا شامل حیوان، گیاه، غذا، ظرف، مبارزه، مذهب، شئ، تجارت، شغل، چاه، آب، آتش، نور، ابزار، رویداد، کوه و معدن برای مفهوم‌سازی زن به‌کاررفته است و استعاره‌های معدودی تحت تاثیر تفکر فمینیستی است؛ اگرچه می‌توان رگه‌هایی از تغییر نگرش کلیشه‌ای به زن را در آثار داستانی مشاهده کرد اما ایدئولوژی غالب همچنان نگاه سنتی است.

conceptual metaphor of women in the fictional literature of the eighties based on the critical metaphor analysis approach

the link between language and literature in transferring ideologies is an attractive and practical field in contemporary linguistics. since, in addition  to the language, our way of thinking is metaphorical, one can achieve the dominant thinking in a discourse by examining the metaphors of a text. the study of prevailing thoughts in fiction is important because of the interaction between the audience and the community. in this research, the effect of feminist ideology was evaluated through the analysis of conceptual metaphors. the quantitative data of this research, which were examined through a descriptive-analytic method have consisted of 136 conceptual metaphors with the female target domain, selected and evaluated from the works of six male and female authors (of the eighties(ah)). the results indicated that 17 source domains including animal, plant, food, dish, struggle, religion, object, trade, occupation, well, water, fire, light, instrument, event, mountain and the mine is used to conceptualize the female. a few metaphors have been influenced by feminist thinking in the discourse of the story, and the feminist ideology of dominant thinking is not considered in this decade, although the stereotypical attitude toward women has been somehow changed in these fictional works, the dominant ideology still looks traditional.