استعاره و آمیختگی مفهومی در تحلیل انتقادی گفتمان کارتون‌های سیاسی ایران

کارتون یکی از ابزارهای رسانه‌ای است که در بسیاری از روزنامه‌ها، مجلات، پایگاه‌های خبری اینترنتی و حتی شبکه‌های مجازی در حوزه‌ها و زمینه‌های مختلف منتشر می‌شود و نقش مهمی در بیان و انتقال مفاهیم گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره دارد. در کارتون‌ها از استعاره و آمیختگی مفهومی به‌عنوان فرآیندهای شناختی و ابزارهای ارتباطی-گفتمانی، استفادۀ وسیعی صورت می‌گیرد. این استعاره‌ها اغلب از نوع تصویری یا تصویری-زبانی هستند. در این پژوهش در چارچوبی تلفیقی از نظریۀ استعارۀ مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980)، نظریۀ استعاره‌های چندوجهی (فورسویل، 1994، 1996، 2009) و نظریۀ آمیختگی مفهومی (فوکونیه و ترنر، 2002) به تحلیل انتقادی نمونه‌ای از کارتون‌های سیاسی منتشرشده در پایگاه خبری فارس پرداخته می‌شود. هدف از این تحلیل آن است که نقش و اهمیت استعاره و آمیختگی مفهومی در تحلیل انتقادی گفتمان کارتون‌های سیاسی ارزیابی گردد تا مشخص شود چگونه جنبه‌های شناختی، ارتباطی و گفتمانی استعاره‌ها در این نوع کارتون‌ها با هم در تعامل قرار می‌گیرند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که تجلی استعارۀ «برجام بیمار است» که برگرفته از سخنرانی حسن روحانی است، موجب شکل‌گیری تناظرهای مفهومی متعددی بین دو فضای مفهومی «عمل جراحی» و «توافق برجام» در کارتون می‌شود و کارکرد استدلالی این استعاره به‌خوبی تصمیم ایران برای کاهش تعهدات برجامی را موجه می‌سازد.

conceptual metaphor and blending in critical discourse analysis of iran’s political cartoons

cartoons are media tools published in many newspapers, magazines, internet news websites and even virtual networks on various fields and themes. they play an important role in expressing and mediating different political, social, economic and cultural concepts. conceptual metaphor and blending, as cognitive processes and communicative-discursive tools, are frequently used in cartoons. these metaphors are often pictorial or verbal-pictorial. the present study investigated a sample of political cartoons published in fars news agency based on the framework of conceptual metaphor theory (lakoff johnson, 1980), multimodal metaphor theory (forceville, 1994, 1996, 2009) and conceptual blending (fauconnier turner, 2002). the aim of the study is to analyze the role and importance of conceptual metaphor and blending in political cartoons to determine how cognitive, communicative and discursive aspects of metaphors interact with each other in these cartoons. the results of the research show that the metaphor ‘jcpoa is a patient’ adopted from hassan rouhani’s speech may give rise to several conceptual mappings between the two conceptual spaces of ‘surgery room’ and ‘jcpoa agreement’ and the argumentative function of this metaphor may well justify iran’s decision to reduce its commitments under jcpoa.