ارزیابی انتقادی باورهای رایج در حوزۀ مطالعات تصریح از منظر زبان‌شناسی شناختیِ اجتماعی: گامی در مسیر مفهوم‌سازی مجدد تصریح در ترجمه

در این پژوهش می‌کوشیم با بهره‌گیری از دستاوردهای زبان‌شناسی شناختیِ اجتماعی، دو باور رایج در حوزۀ مطالعاتی تصریح ترجمه‌ای را ارزیابی انتقادی کنیم. باورهای دو‌گانۀ طرح و نقد ‌شده در این مقاله عبارت‌اند از: 1) می‌توان واحدهای زبانیِ مستقل از بافت را بر اساس میزان صراحت آنها درجه‌بندی کرد. 2) تصریح نوعی مشخص‌سازی است. در ارزیابی باور اول با کاربست تحلیل کیفی این نتیجه حاصل شده است که درجه‌بندی صورت‌های زبانی بر حسب میزان صراحت آنها، بدون در نظر گرفتن بافت و دانش دایره‌‌المعارفیِ مشترک میان اعضای جامعه امکان‌پذیر نیست. در نقد باور دوم با تحلیل ثانویۀ داده‌هایی که در پژوهش‌های پیشین نقل شده‌اند، نشان داده‌ایم که تصریحِ معنی، منحصر به عملیات تعبیرگریِ مشخص‌سازی نیست و دگرگونی در دیگر عملیات‌های تعبیرگری نیز منجر به تصریح ترجمه‌ای می‌شود؛ دگرگونی‌هایی که متناسب با زبان-فرهنگ مقصد به کار بسته می‌شوند. بنابراین، این باورها قابل اتکا به نظر نمی‌رسند، و غلبۀ آنها بر پژوهش‌های حوزۀ تصریح مانع از بازشناسیِ دیگر مصداق‌های بالقوۀ تصریح و تبیین آنها شده است. نظر به اتکاناپذیری باورها و رویه‌های پیشگفته، پیشنهاد می‌شود که پژوهش‌های حوزۀ تصریح بدون اتکا به این باورها و با توجه به انگیزه‌های شناختی-اجتماعی وقوع این تغییر ترجمه‌ای و تنوع فرایندهای مفهوم‌سازی دخیل در آن انجام‌پذیرند

a critical evaluation of widespread beliefs in explicitation studies from the perspective of social cognitive linguistics: a step in the direction of reconceptualizing explicitation in translation

in this research we critically evaluate two fundamental beliefs in explicitation studies. our point of departure will be social cognitive linguisticss. these beliefs are as follows: 1) degrees of explicitness are determined on the basis of linguistic forms. 2) explicitation is by definition specification. through evaluating the first beliefs, we argue that degrees of explicitness cannot always be attributed to linguistic forms and other variables such as shared encyclopedic knowledge and contexts should be taken into account. through evaluating the second beliefs we apply secondary analysis to four examples which have been taken form two previous researches, and demonstrate that it is not the process of specification that has caused explicitation in those cases and consequently explicitation cannot be reduced to this one construal operation. so these beliefs not only are unreliable, but also-being widespread- they have almost made it impossible for researchers to search for and sufficiently explain many potential instances of explicitation.  in light of these findings we propose that explicitation researchers should take into account the socio-cognitive motivations for this type of translational shift, and explicitation and explicitation mechanisms should be defined in terms of various conceptualization processes that take place in the process of explicitation.