نقشه‌ راه مطالعات نام‌شناسی: از رویکرد سنتّی تا رویکرد شناختی- اجتماعی

زبان‌شناسی اجتماعی با اتخاذ دیدگاه هم‏زمانی، نام‏شناسی را از دانشی کهن‌گرا به دانشی برای مطالعه‌ اجتماع معاصر تبدیل کرده است. البته نمی‏توان نقش نام‏ها را در شکل‌دهی به ساخت‌شناختی افراد نیز نادیده گرفت، لذا از آنجا که «نام» یک عنصر زبانی چندبعدی است، زبان‏شناسان شناختی نیز به این موضوع علاقه نشان می‌دهند. البته نام‌شناسی اجتماعی مانند مطالعات سنّتی و فلسفی بیشتر به مطالعه‌ اسامی خاص پرداخته است، اما زبان‌شناسان شناختی، به ویژه گیررتس و همکارانش، به نام‌های عام توجه بیشتری نشان داده‌اند. لباو (1972) زبان‌شناسی اجتماعی شهری را «علم تحقیقات میدانی» نام نهاده است. این توصیف را می‌توان در مورد مطالعات نام‌شناسی نیز با اطمینان بالا مورد استفاده قرار داد- به ویژه در رویکردی که نام‌شناسی را از چشم‌انداز شناختی - اجتماعی و با تاکید بر کاربرد و بافت مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف این مقاله تدوین نقشه‌ مطالعاتی نام‌شناسی شناختی با استفاده از روش پژوهش اسنادی است. نویسندگان پس از مروری گذرا بر پیشینه‌ مطالعات نام‌شناسی از منظر فلسفی و درزمانی، به مطالعات معاصر نام‌شناسی از منظر زبان‌شناسی شناختی- اجتماعی می‌پردازند. نتیجه‌ سیر مطالعات، بیانگر بزرگ‌تر شدن حوزه‌ پژوهش‌های نام‌شناسی بوده و نشان می‏دهد که توجه به سازوکارهای تولید واژگانی کمتر و در عوض، توجه به ساختارهای واژگانی و رویکردهای کمّی مختلف، که تفاوت در میزان برجستگی فرایندهای نام‏شناختی را مطالعه می‏کنند، بیشتر شده است.

the roadmap of onomastics studies: from traditional approach to socio-cognitive approach

social linguistics adopted a synchronic framework and turned onomastics from an archaist science to a modern one dealing with contemporary society. however, it is impossible to ignore the role names play in shaping individuals’ cognitive structures. thus, cognitive linguistics also showed an interest in this subject because “names” are multifaceted linguistic elements. similar to traditional and philosophical studies, social onomastics mostly deal with proper names, but cognitive linguistics, especially studies of geeraerts et al., address common names. labov (1972) sees urban social linguistics as the “science of field studies”; this view can be safely applied to onomastic studies, especially to the approach that addresses onomastics from a socio-cognitive perspective with an emphasis on use and context. this article aims to provide roadmap for onomastics studies applying documentary research method. the authors, after a quick philosophical and diachronic review of literature, examine contemporary onomastics studies from a sociocognitive perspective. the conclusion of their observation and studies shows that the scope of onomastic research has expanded, word-formation (lexical generation) processes draw less attention. instead, lexical structure and different quantitative approaches, which study the strength of onomastic processes, are receiving more attention by the day.