واکاوی عنوان‌های خبری بیست‌وسی: ویژگی‌های زبانی در جذابیت خبری

پژوهش پیش‌رو با هدف بررسی عنوان‌های خبری یکی از پربیننده‌ترین بخش‌های خبری صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، یعنی اخبار بیست‌وسی انجام گرفته است. این پژوهش پیکره‌بنیاد و مبتنی بر شیوۀ تحلیل کیفی و کمّی بوده و عنوان‌های خبری بیست‌وسی را در یک بازۀ زمانی یک‌ماهه از 11 آذر تا 11 دی 1394 بررسی می‏کند. پیکرۀ داده‌ها 186 عنوان خبری در موضوعات گوناگون داخلی و خارجی را دربر می‌گیرد. این پژوهش در پی یافتن پاسخ‌ این پرسش است که ویژگی‌های زبانی موثر در جذابیت عنوان‌های خبری بخش اخبار بیست‌وسی کدام است. یافته‌های پژوهش گویای آن است که این ویژگی‌های زبانی را می‌توان در سه دستۀ معنایی، واژگانی و نحوی مورد تحلیل قرار داد که مهم‌ترین موارد هریک از این سه دسته به شرح زیر است: (1) ویژگی‌های معنایی شامل به‌کارگیری استعاره (از جمله جاندارپنداری و انسان‌پنداری)، مجاز، اصطلاح، ضرب‌المثل، حس‌آمیزی و اشاره به شعر یا جملۀ معروف. (2) ویژگی‌های واژگانی شامل باهم‌آیی متداعی، تکرار واژگانی، قافیه‌سازی؛ (3) ویژگی‌های نحوی شامل عدم استفاده از فعل و اسم‌سازی. این یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که گرچه هر سه ویژگی‌ پیش‌گفته در جذابیت عنوان‌های خبری بیست‌وسی اثرگذار است، اما اثرگذارترین آنها ویژگی‌های معنایی است، یعنی گزینش شیوه‌هایی نوآورانه و جذاب برای معنارسانی.