تحلیل گفتمان پلیس متهم در حوزۀ زبان‌شناسی اجتماعی حقوقی

اولین هدف این مقاله معرفی زبان‏شناسی اجتماعی حقوقی و کاربرد آن در تحلیل گفتمان قضایی است. زبان‏شناسی اجتماعی حقوقی شاخه‌ای نوپا است که از زبان‏شناسی کاربردی منشعب شده و با فرایندهای حقوقی و قانونی جامعه در ارتباط است. در این حوزۀ علمی اعتقاد بر این است که در تحلیل گفتمان در بافت قضایی، عوامل اجتماعی باید در نظر گرفته شوند. دومین هدف، شناخت ساختار گفتمان پلیس متهم و بررسی نقش پلیس در این گفتمان است. بدین منظور پانزده رویداد گفتمانی مربوط به جلسات بازجویی پلیس در موقعیت قضایی شهر تهران به‏صورت توصیفی-تحلیلی موردبررسی قرار گرفتند. در تحلیل داده‏ها از روش مالکولم کلتارد و آلیسون جانسون (2007)، که در تحلیل جلسات بازجویی انگلیسی‏زبانان به‌کار برده‌اند، و از تقسیم‌بندی نقش‌های اجتماعی زبان (هلیدی، 1973) استفاده شد و، در نتیجه، در این پژوهش چارچوبی توصیفی برای تحلیل گفتمان قضایی فارسی‏زبانان تدوین شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‏دهد که در جلسات بازجویی، پلیس تصویری از شرح واقعه را در ذهن دارد و به‏منظور ترغیب متهمان به اعتراف، اقدام به پرسش‌گری می‏کند. از این‏رو، گفتمان پلیس متهم در بازجویی قضایی از ساختاری هدفمند برخوردار است. نقش‏های اجتماعی زبان که در حوزۀ زبان‏شناسی نقشگرا معرفی شده‏اند در رسیدن به هدف قضایی، که گرفتن اقرار مکتوب و داوطلبانه از متهمان است، به پلیس کمک می‏کنند.