تاثیر نگرش گویشوران بر کاربرد تنوعات گونه‌ای زبان فارسی در استان فارس: پژوهشی اجتماعی-شناختی

فضاوت‌های مثبت و منفی دربارۀ گونه‌های غیرمعیار، گویندگان این زبان‌ها را به سمت گونه‌های معیار سوق داده است. این پژوهش به ارزیابی شان اجتماعی تنوعات گونه‌ای زبان فارسی می‌پردازد. نگرش‌های زبانی در چند شهر استان فارس در قالب مولفه‌های همبستگی و منزلت اجتماعی بررسی شده‌اند. گردآوری داده‌ها با سه شیوۀ پیمایشی، فن مقایسۀ صدا و مصاحبه صورت گرفته است. 490 نفر از شهرهای شیراز، مرودشت، کازرون، فسا، جهرم و چند شهر در اطراف شیراز به پرسش‌نامه‌ها پاسخ داده‌اند، 223 نفر از آن‌ها در آزمون مقایسۀ صدا و 126 نفر هم در مصاحبه مشارکت کرده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که گونه‌های محلی با هویت‌بخشی به گویشوران خود، احساس وفاداری آنها را نسبت به شهر بومی و گونۀ محلی‌شان تقویت کرده و با ایجاد همبستگی در محفل خانواده و دوستان نقش پررنگی دارند. درحالی‌که، در محیط‌های آموزشی، شغلی، کوچه و بازار، رسانه‌ها و در گفتار افراد تحصیل‌کرده، تسلط با گونۀ معیار است. اگرچه همبستگی و منزلت اجتماعی هر دو به کاربرد گونۀ معیار نسبت داده می‌شوند، اما حس صمیمیت و حس تعلق گویشوران گونه‌های غیرمعیار را پویا نگاه می‌دارد.