کارکردهای ارتباط غیرکلامی در فرایندهای یک‌سویۀ ارتباط رسانه‌ای (مورد مطالعه: بخش خبری 21 سیمای جمهوری اسلامی)

در میان فرایندهای ارتباطی، علم ارتباطات، جایگاه مهمی را برای ارتباطات غیرکلامی قائل است. این جایگاه در ارتباط‏های یک‌سویه اهمیت پیدا می‌کند، مانند برخی از بخش‌های خبری که در آنها، امکان دریافت بازخورد از مخاطب و اصلاح حرکات فرستنده در لحظۀ انتقال پیام فراهم نیست. در این پژوهش، با هدف بررسی شش کارکرد شناخته‌شده برای ارتباط غیرکلامی (تاکید، تکمیل، تکذیب، تکرار، کنترل و جانشینی) در خبر سیما و نوع ارتباط با متن خوانده‌شده توسط گوینده، 18 برنامه از بخش خبری 21 شبکۀ 1 به‌صورت سیستماتیک انتخاب شد و با روش تحلیل محتوای کیفی مورد مطالعه قرار گرفت. شش مقولۀ وضعیت بدن گویندگان، حرکت‏ دست، ابراز چهره‏ای، حرکت‏ چشم و پیرازبان به‌عنوان مقوله‏های اصلی انتخاب شدند که درمجموع، شامل 38 زیرمقوله می‏شوند. پس از تحلیل محتوای کیفی مقوله‏ها و زیرمقوله‏های استخراج‌شده، دریافتیم که قسمت عمده‏ای از ارتباط غیرکلامی گویندگان به حرکات سر و اعضای صورت محدودشده و کمتر از حرکات دست و وضعیت‏های مختلف بدن استفاده می‏شود. به‌طورکلی، گویندگان، وضعیت صورت سنگی را به‌عنوان وضعیت پایۀ خبرخوانی انتخاب می‌کنند و در طول خوانش خبر، سعی دارند به‌منظور پرهیز از یکنواختی، از حرکات بدن و تکنیک‌های آوایی بهره ببرند، اما استفادۀ نابه‌جا از این تکنیک‌ها، یا افراط در استفاده از حرکات غیرکلامی، می‌تواند از اعتبار و جذابیت بخش خبر 21 بکاهد. همچنین کارکرد تاکید کلام به‌وسیلۀ ارتباط غیرکلامی، به‌عنوان پرکاربردترین کارکرد، مورداستفادۀ گویندگان قرار می‌گیرد و پس‌ازآن، کارکردهای تکمیل و کنترل، مهم‌ترین کارکردهای ارتباط غیرکلامی در خبر هستند.

functions of non-verbal communication in one-way media communication processes(case study: irib’s 21:00 news)

among the communication processes, communication science considers an important role for non-verbal communication. this role becomes important in one-way communications; like the news in which receiving feedback from the audience and correcting the sender’s moves is not possible when sending the message. in this research, 18 21:00 programs of irib’s tv channel 1 have been systematically selected and studied using qualitative analysis method to identify the six types of known non-verbal communications (approval, completion, denial, repetition, control, and succession) used in 21:00 news and relate to the text read by the anchor. five parameters of “the anchors’ posture”, “gestures”, “facial expressions”, “eye contact” and “paralinguistic features” were selected as the main parameters totally shaping 38 sub-categories. after qualitative analysis of the extracted categories and subcategories, we concluded that most of the non-verbal communications used by the anchors are restricted to the movement of the head and facial expressions, and the movement of hands and different postures have barely been used. in general, the anchors select the “stone face” (stilt) position as their base position for news reading and when reading the news, they try to use body movements and phonetic techniques in order to refrain from monotony, but incorrect usage of this technique or overusing non-verbal movements can reduce the validity and attractiveness of 21:00 news. also, the function of emphasizing the speech by non-verbal communication is used as the mostly-used function by the anchors after which completion and control are the most important functions.