تحلیل جامعه‌شناختی بازنمایی سبک زندگی اسلامی ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی

امروزه رسانه‌ها- به‌ویژه تلویزیون- در زمینۀ ترویج سبک زندگی در میان مخاطبان، نقشی محوری و اساسی را ایفا می‌کنند. آنها با به‌نمایش‌گذاشتن مولفه‌های سبک زندگی، مردم را به سمت آنچه موردنظرشان است، هدایت می‌کنند. سیمای جمهوری اسلامی نیز از این امر مستثنی نبوده و در تلاش است با به‌نمایش‌گذاشتن مولفه‌ها و شاخص‌های سبک زندگی اسلامی- ایرانی، مخاطبان خود را با این شاخص‌ها آشنا کند. این تحقیق- که به روش تحلیل محتوای کیفی  هدفمند (qca) انجام شده- درصدد است به این سوالات پاسخ دهد: بازنمایی سبک زندگی اسلامی- ایرانی خانواده در سیمای جمهوری اسلامی چگونه و براساس چه شاخص‌هایی بوده است؟ همچنین، تحلیل جامعه‌شناختی این رویکرد با وجود برخی از واقعیت‌های اجتماعی چیست؟ به همین منظور، با تحلیل برنامه‌های خانواده‌محور تلویزیونی «به خانه برمی‌گردیم»، «سیمای خانواده» و «هزارراه نرفته» تلاش شده به سوالات تحقیق پاسخ داده شود. مهمترین نتایج به‌دست‌آمده عبارت‌اند از: شاخص اجتماعی با تعداد 4 نوع مقولۀ اصلی و27 نوع زیرمقوله، بیشترین شاخص پرداختی، شاخص مذهبی با 4 نوع مقوله و20 نوع زیرمقوله، دومین شاخص پرداختی و شاخص فرهنگی با 4 نوع مقولۀ اصلی و 11 زیرمقوله، سومین شاخص اصلی پرداختی در برنامه‌های خانواده‌محور سیمای جمهوری اسلامی بوده است. همچنین در برنامۀ «هزارراه نرفته»، رویکرد پرداخت به مقولۀ ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 9 نوع زیرمقوله، دارای بیشترین اهمیت بوده است. در برنامۀ «به خانه برمی‌گردیم» رویکرد پرداخت به مقولۀ ویژگی‌های اخلاقی جامعه، شاخص مذهبی با تعداد5 نوع زیرمقوله بوده و دربرنامه «سیمای خانواده» مقولۀ ارتباطات خانوادگی، شاخص اجتماعی با تعداد 6 نوع زیرمقوله، بوده که در قالب اصلی گفت‌وگو با کارشناس و میهمانان و دیگر قالب ها مانند ترانه و سرود، میان برنامه و... به آن پرداخته شده است.

sociological analysis of the representation of the islamic-iranian lifestyle of the family in the irib tv

today, the media -especially television- play a central and essential role in promoting lifestyle among their audience. by showing the elements of the lifestyle, the media guide people towards what they aim to. the islamic republic of iran broadcasting (irib) tv is no exception and tries to make its audience familiar with these indicators by displaying the elements and indicators of the islamic-iranian lifestyle. this research, carried out through targeted qualitative content analysis (qca), intends to answer these questions: how has been the representation of the islamic-iranian lifestyle of the family in the irib tv? and based on what indicators? also, what is the sociological analysis of this approach despite some social realities? for this purpose, an attempt has been made to answer the question of this research by analyzing the family-oriented television programs “we return to home!” (be khaneh barmigardim!), “the image of the family” (tassvir-e zendegi) and one thousand ways not gone (hezaar raah-e narafteh). the most important results are that: the social index with 4 types of main categories and 27 types of sub-categories is the most dealt with indicator, the religious index with 4 types of categories and 20 types of sub-categories is the second, and the cultural index with 4 types of main categories and 11 sub-categories is the third most dealt with indicator, in the family programs of the irib tv. also, in the program one thousand ways not gone (hezaar raah-e narafteh), paying attention to the category of family relations possesses the highest importance with the social index including 9 subcategories. in the program “we return to home!” (be khaneh barmigardim!), paying attention to the category of moral characteristics of the society possesses the religious index including 5 subcategories and in the program “the image of the family” (tassvir-e zendegi), the social indicator of family communication is with 6 sub-categories which is dealt with in the form of talking with the experts and guests and other formats such as songs and hymns, playbacks, etc.