تحلیل گفتمان سایت‌های خبری العربیۀ فارسی و خبرگزاری صداوسیما در پوشش اخبار «کاهش تعهدات برجامی ایران»

ایران، یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، به تعهدات خود عمل کرد، ولی پس از گذشت این مدت، به تدریج اجرای تعهدات خود را کاهش داد. رسانه‌های گوناگون برمبنای گفتمان خود، نسبت به پوشش اخبار کاهش تعهدات برجامی ایران، اقدام کردند. العربیۀ فارسی و خبرگزاری صداوسیما، دو رسانۀ مهم منطقه هستند که هرکدام، از زاویۀ نگاهی متفاوت و براساس گفتمان‌های خود، این اخبار را برای مخاطبان خود پوشش دادند و ما در این پژوهش، به مطالعه، بررسی و تحلیل گفتمان این دو رسانه پرداخته‌ایم. روش پژوهش، تحلیل گفتمان برمبنای رویکرد گفتمان کاوی ون‌دایک است. بازۀ زمانی موردمطالعه، در این پژوهش، از روز چهارشنبه 18 اردیبهشت 1398 تا 20 آبان ماه 1398 است. متون موردمطالعه، 8 خبر از مجموع 141 خبر العربیۀ فارسی و 7 خبر از بین 329 خبر خبرگزاری صداوسیماست که  در بازۀ زمانی مذکور به پوشش اخبار کاهش تعهدات برجامی ایران پرداخته‌اند، نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد در العربیۀ فارسی، ایران، عامل ناامنی منطقۀ خاورمیانه و تهدیدی برای جامعۀ جهانی معرفی می‌شود  و علاوه بر گفتمان ایران‌هراسی، گفتمان‌های ایرانِ منزوی و ایرانِ ضعیف و ایران و ایرانِ حامی تروریست، ترویج می‌شود. در مقابل، خبرگزاری صداوسیما بر گفتمان مقاومت، اقتدار و ضداستکباری تاکید دارد و معتقد است ایران به منظور حفظ منافع ملی، اقدام به کاهش تعهدات برجامی خود کرده است.

Discourse Analysis of Farsi Al-Arabiya and IRIB News Agency News Websites in Covering the News on ‘Reduction of Iran’s JCPOA Commitments’

Iran did its commitments one year after the withdrawal of the US from the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) but after this period, Iran gradually reduced its commitments. Different media covered the news on Iran’s reduction of its JCPOA commitments based on their own discourse. Farsi AlArabiya and IRIB News Agency are two important media of the region each of which covered the news for their audience from a different point of view and according to their own discourses and we have dealt with studying and analysis of these two media’s discourses in this research. The research method is discourse analysis based on the discourse analysis of Van Dijk. The study period is from May 8, 2019 to November 11, 2019. The texts under study are eight titles out of the 141 by Farsi AlArabiya and seven titles out of the 329 by IRIB News Agency which have dealt with covering Iran’s reduction of its JCPOA commitments. The samples have been selected using purposive sampling. The findings show that in Farsi AlArabiya, Iran is introduced as the insecurity factor in the Middle East and a threat for the global society and in addition to the Iranophobia discourse, ‘secluded Iran’, ‘weak Iran’ and ‘proterrorist Iran’ discourses are promoted. In reverse, IRIB News Agency emphasizes ‘resistance’, ‘authority’ and ‘antihegemony’ discourses and regards that Iran has taken action on reduction JCPOA commitments in order to save its national interests.