نقد جامعه‌شناختی مجموعه داستان کوتاه «خاطره‌های پراکنده» از گلی ترقی

نقد جامعه‌شناختی ادبیات رشته‌ای علمی است که در ابتدا، با محور قرار دادن محتوا، به استخراج مسائل اجتماعی از خلال آثار ادبی می‌پرداخت. در قرن بیستم، جورج لوکاچ، فیلسوف مجارستانی، تغییرات عمده‌ای در این شیوه ایجاد کرد. در روش ساخت‌گرایی تکوینی لوسین گلدمن، با تکیه ‌بر آرای لوکاچ، شگردهای ادبی متن درکنار محتوای آن بررسی می‌شود و ساختارهای کلی اثر ادبی با ساختارهای اجتماعی که اثر در آن تکوین یافته، در تناظر قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه حوزۀ پژوهش‌های موردنظر رمان بوده است، مقالۀ حاضر در نظر دارد با روش توصیفی‌ تحلیلی و با رویکرد ساخت‌گرایی تکوینی، به ‌سراغ داستان کوتاه برود و با مطالعۀ موردی مجموعۀ «خاطره‌های پراکنده» از گلی ترقی، چگونگی بازنمایی جامعه در جهان تخیلی یک مجموعه داستان کوتاه را بررسی کند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که اگرچه همۀ داستان‌های مجموعه در یک زمان اتفاق نمی‌افتد، اما کتاب تا حدودی، در محتوا و فرم، با رویدادهای جامعۀ ایران، پس‌از انقلاب و پس‌از جنگ تحمیلی، هماهنگ است و با بیان پیامدهای تعصب در دهۀ اول انقلاب و مدرنیته در دهۀ دوم، مخاطب را به‌طور ضمنی، به تکثرگرایی و دوری از تجمل‌گرایی دعوت می‌کند.

sociological criticism of the short story collection scattered memories by goli taraghi

the sociological criticism of literature is a scientific discipline which initially tries to extract social issues through the literary works by focusing on the content. the  contemporary hungarian thinker, george lukacs, made major changes in this discipline. in lucien goldmann’s genetic structuralism approach, based on lukacs’s views, the aesthetic techniques of the text in parallel with it’s content are studied and the overall structure of the story and the structures of society that story developed in, correspond to each other. with regard to the fact that intended research field of the present research is social novel, this article is going to deal with the short story in a descriptive-analytical way with genetic structuralism approach and by the case of study of scattered memories by goli taraghi, and  seeks to explore how society is represented in the imaginary world of a short story collection. the results show that although none of the stories happened at the same time, this book approximately is in line with the events of iran milieu after the revolution and after the war, in content and form. moreover, by expressing the consequences of prejudice in the first decade of the revolution and the consequences of modernity in the second decade, it implicitly, invites the audience to pluralism and to avoid luxury.