توصیف حرم و خادمان امام هشتم (ع) در مدایح رضوی دورۀ صفوی

اشعار فارسی در کنار تاثیرگذاری ادبی و ابلاغ پیام، از بعد فرهنگی و جامعه‌شناسی نیز حائز اهمیتند. با توجه به رسمی‌شدن مذهب شیعه از دوره‌ صفویه، این حکومت از وجود بارگاه رضوی در ایران برای گسترش سیاست‌های مذهبی خود نیز بهره برد و شعرا را به سرودن مدایح مذهبی تشویق کرد. شعرای این دوره در ضمن مدح امام هشتم (ع)، اوضاع اجتماعی و بناها و رسوم زمانه را نیز بازتاب داده‌‌اند که از نظر تاریخ تطّور شیعه در ادبیات فارسی حائز اهمیت است. در مدایح رضوی در دورۀ صفوی به برخی کیفیات حرم امام هشتم (ع) چون: کاشی‌کاری، عطرافشانی، روشنایی حرم، انواع خدمت‌های حرم رضوی و... اشاره شده که منطبق با مستندات تاریخی است. در این میان بیشترین مضمون مدایح رضوی درباره روشنایی و خوشبویی حرم مطهر است که با توجه به نیّت واقفان و تعداد وقف‌نامه‌های رضوی برای تخصیص این دو امر در قرن‌های دهم تا دوازدهم، به‌طور کامل مطابقت دارد. کیفیت زیارت و توصیف زائران و حرم رضوی در این دوران بیش از همه در مدایح رضوی صائب تبریزی و اشرف مازندرانی بازتاب یافته‌ است. با وجود این اشارات، شعرای این دوره در سرودن این اشعار بیشتر به کلیات همراه با تخیّل و تصویرسازی توجه داشته‌اند و توصیفات جزیی درباره‌ حرم رضوی کمتر در اشعار ایشان آمده است.

description of the shrine and servants of the eighth imam (pbuh) in razavi praises of the safavid period

persian poems are important from a cultural and sociological point of view, along with literary influence and message delivery. due to the formalization of shia religion from the safavid period, this government took advantage of the existence of the razavi court in iran to expand its religious policies and encouraged poets to write religious praises. the poets of this period, in addition to praising the eighth imam(pbuh), have also reflected the social situation, buildings and customs of the time, which is important from the point of view of the history of the development of shia in persian literature. in razavi’s praises during the safavid period, some qualities of the shrine of the eighth imam(pbuh) are mentioned, such as: tiling, perfumes, lighting of the shrine, various services of the shrine of razavi, etc., which are in accordance with historical documents. among them, the most content of razavi’s praises is about the brightness and fragrance of the holy shrine, which is completely consistent with the intention of the founders and the number of razavi’s dedication letters to allocate these two things in the 10th to 12th centuries. the quality of the pilgrimage and the description of the pilgrims and the shrine of razavi during this period are reflected in the praises of razavi by saeb tabrizi and ashraf mazandarani. in spite of these references, the poets of this period paid more attention to generalities along with imagination and imagery in composing these poems, and there are less detailed descriptions about razavi’s shrine in their poems.