بررسی خودانتقادی در آثار سعدی

خود انتقادی عبارت است از تمایل به خودارزیابی که در آن یک ادیب خواه نویسنده باشد یا شاعر، نگرش، شخصیت و حتی اثر خود را ارزیابی می‌‌کند. در نوع ادبی نقد خویشتن، انتقاد از خود به شاعر کمک می‌کند تا اثر خود را به نحو مطلوب‌تری نمایش دهد و بر غنای آن بیافزاید؛ زیرا انتقاد از خود بینش بهتری را در مورد تغییرات احتمالی و ضروری و همچنین دستاوردهای اثر به صاحب آن ارائه می‌دهد. در این مقاله برآنیم تا به بررسی خودانتقادی در آثار سعدی بپردازیم. برای این منظور، در بخش نخست، نگاهی گذرا به نقد و خودانتقادی خواهیم داشت و در بخش دوم، اشعاری از سعدی بر پایه این روش نقد و تحلیل می‌شود. در این تحلیل، بررسی می‌شود که سعدی از کدام نوع انگیختگی‌ها استفاده می‌کند. خودانگیختگی و دیگرانگیختگی چگونه در آثار سعدی متبلور شده‌اند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیل و براساس مطالعات کتابخانه‌ای انجام شده و نتایج گویای این است که هر دو نوع خودانتقادی در آثار سعدی دیده شده است. عواطف و احساسات، بیان مهارت ادبی و بیان ناتوانی و عجز سعدی از زبان خود، مهم‌ترین مولفه‌های خودانگیختگی سعدی در نقد خویشتن و عوامل انسانی و محیط بیرونی از علل دیگرانگیختگی وی در نقد خویش به شمار می‌آید.

a review of self-criticism in saadi’s works

self criticism is the tendency to self-evaluate in which a writer, whether a writer or a poet, evaluates his attitude, personality, and even his work. in literary point of view, self-criticism helps the poet to present his work in a more desirable way and to add to its richness; because self-criticism provides the owner with a better insight into possible and necessary changes as well as the achievements of the work. in this article, we intend to examine self-criticism in saadi’s works. for this purpose, in the first part, we will have a brief look at criticism and self-criticism, and in the second part, poems by saadi are criticized and analyzed based on this method. in this analysis, it is examined what kind of motivations saadi uses. how spontaneity and other motivations are crystallized in saadi’s works. this research has been done by descriptive analysis and based on library studies and the results show that both types of self-criticism are seen in saadi’s works. emotions and feelings, expressing literary skills and expressing saadi’s incapacity and inability with his language, are the most important components of saadi’s spontaneity in self-criticism and human factors and external environment are the causes of his other self-motivation in his critique.