بررسی مضامین مشترک دیوان غربی – شرقی گوته و آثار سعدی

یکی از شکل‌های ادبیات تطبیقی، مقایسۀ متن یا متونی از دو سخنور است تا اشتراکات آن‌ها مشخص شود. گوته ادیب نام‌دار آلمانی در دیوان غربی- شرقی خویش مضمون‌های مشترک فراوانی با سعدی دارد. او علاوه بر تاثیرپذیری فراوان از حافظ، از سعدی شاعر و نویسندۀ بزرگ ادب فارسی نیز بسیار تاثیر پذیرفته است. زیرا از چند قرن پیش از زمان گوته یا نزدیک به زمان او آثاری از ادبیات فارسی و به‌ویژه سعدی به زبان‌های فرنگی ترجمه و باعث آشنایی ادیبان مغرب زمین با آنان شده بود. این مقاله پس از بررسی نحوۀ آشنایی گوته با آثار سعدی و دلایل تاثیرپذیری گوته از وی، به روش توصیفی- تحلیلی  شواهد چشم‌گیری از مضامین مشترک بین سعدی و گوته را بررسی و تاثیرپذیری گوته را از سعدی یا قرابت اندیشه‌های آن دو را از دفترهای شعری دیوان غربی-شرقی نشان داده است. این اشتراکات و تاثرات در مضمون، فکر و نوع اندیشه دربارۀ بسیاری از پدیده‌هاست؛ از جمله: ستایش خداوند و اشاره به عدل و تسلط او بر شرق و غرب، آزادی عقیده، دست‌گیری درماندگان، ناتوانی عاشق در کتمان عشق، کوتاهی و زودگذری عمر، غنیمت شمردن فرصت کوتاه عمر، نخوردن غم جهان و سپری کردن دنیا با خوش‌دلی و بی‌اعتنایی به حسد دیگران، خاموشی زبان، تربیت ناپذیری نااهلان.

investigating the common topics of the western-eastern divan and saadi’s clergy

a form of comparative literature is to compare a work or some works of two eloquent poets in order to find their mutual influence. the content of west–eastern diwan (the collection of poems) of goethe, the famous german man of letter, shows that he was greatly influenced by hafiz as well as s’adi, the great persian poet and author, because some works of persian literature, particularly those of s’adi, has been translated into western languages since some centuries ago, which has made western scholars and men of letters familiar with them. this article, after examining goethe’s familiarity with saadi’s works and the reasons for goethe’s influence, examines the considerable evidence of the common themes between saadi and goethe and illustrates goethe’s influence on saadi or the affinities of their ideas from the poetry offices of the western-eastern divan. these are commonalities and influences on the content, thought, and type of thought of many phenomena, including: praise god and point to his justice and dominance over the east and the west, freedom of thought, arrest of the poor, inability to love, short and lifetime, trespassing on short life, eating the sadness of the world, and spending the world with jealousy and disdain others, language silence, ignorance of the ignorant.