گفتمان اخلاقی و ادب عشق در آثار غنایی فارسی با تاکید بر خسرو وشیرین

عشق‌ورزی یکی از مظاهر تجلی عواطف انسانی است. به لحاظ منطقی، هیچ یک از دو طرف عاشقی، نمی‌توانند تعهد بدهند در همه حال به یک میزان طرف مقابل را دوست خواهند داشت. همین امر موجب شده تا فیلسوفان به این موضوع بیندیشند. هدف اخلاق عاشقی زیرپانگذاشتن فضایل است و ادب عاشقی بر رفتار پس از عاشقی تاکید دارد که هر کدام بر موفقیت یا عدم موفقیت  این مسیر موثر هستند. پرسش ما این است؛ در مقایسه با برخی روایت‌های عاشقانۀ زودگذر معاصر، در روایت‌های غنایی کلاسیک نحوۀ تعامل عشاق چگونه بوده است؟ از آنجا که در آثار کلاسیکی چون «خسرو و شیرین» عشق به کمال تجلی یافته است، آن را به عنوان جامعۀ آماری برگزیده‌ایم. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی است  و به خوانش این متن بر مبنای مقالۀ اساس( مصطفی ملکیان) می‌پردازد که رعایت یا عدم رعایت اخلاق و ادب عاشقی چه تاثیری در روند عاشقی شخصیت‌های داستان می‌گذارد؟ به این نتیجه رسیدیم؛ عدول از موازین اخلاق عاشقی در آثار کلاسیک نیز جاری است و قهرمانان در زوایای مختلف روایی مرتکب بی‌اخلاقی و بداخلاقی در عشق‌ورزی می‌شوند و همین امر مسیر موفقیت‌آمیز عشق را با خطر مواجه می‌سازد؛ خسرو شروط اخلاقی و ادب را رعایت نکرده و به رابطۀ عاشقانه شان، صدمه می‌زند. اما شیرین هر دو را ارج می‌نهد، در عاشقی‌اش خرد حکمفرماست و تلاش برآن دارد، دو خصلت تقوا و عشق را در کنار یکدیگر قراردهد. این نکته نیز جالب است؛ رعایت اخلاق و ادب عاشقی از سوی زنان (در مقام معشوقی) بیشتر از مردان (عاشقان) است.

the talk about ethics and courtesy of love in persisn lyrical account of love especially in khosro and shirin

love is a manifestation of human emotions. logically, neither of lovers can commit themselves to loving the other one in the same way for ever. this has made philosophers consider this issue carefully. the aim of ethics of love is to not disregard morality and courtesy of love emphasizes the attitude of lovers after falling in love. both ethics and courtesy of love determine the success or failure of the love relationship. our question is how lovers would interact with each other in classic lyrical account of love, compared with some of contemporary accounts of temporary love. since love is exquisitely manifested in classic works like khosro and shirin, this work was selected as the source of the study. based on mostafa malekian’s article, a qualitative analysis was done to read this work to find the impact of observing or ignoring morality and courtesy of love in the romance between the love characters of this story. it was concluded that ignoring ethics of love is evident in classic works and that main characters commit immorality in love so the success of their romance is put in danger. khosro ignoring the ethics and courtesy of love, destroys their romance. shirin, however, observes both the ethics and courtesy of love. she behaves reasonably and tries to have love and abstinence simultaneously. it is also interesting that female lovers tend to observe the ethics and courtesy of love more than male lovers.