شگردهای طنزپردازی در آثار عبید زاکانی و کارکردهای ارتباطاتی آن براساس نظریۀ رهایی و تئوری بازی‌ها

داده‌های پژوهش، 62 متن از «کلیات عبید زاکانی»ست، که با روش توصیفی - تحلیلی (کتابخانه‌ای)، و بر پایۀ نمونه‌گیری غیراتفاقی به دست آمده، و تحلیل شده‌‌است.پس از تبیین ویژگی‌های ارتباطاتی و رسانه‌ای شگردهای طنز، این شگردها از منظر نظریه‌های رهایی، تسکین‌بخشی و بازی‌ها بررسی و بازتعریف شدند. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش آن است که کارکرد رهایی و تسکین‌بخشی طنز (نظریۀ رهایی)، نوعی بازی با مخاطب است و کارکردی اثرگذار و درمان‌گر درعین آگاهی‌بخشی برای روان جمعی یک جامعه دارد؛ هم‌چنین سوای قضاوت منفی عام درمورد مفهوم «سوپاپ اطمینان»، طنز و شوخی با کارکرد رهایی و تسکین‌بخشی، می‌تواند با تاثیر در روان جمعی، و قابلیت گذار از زمان و مکان، هم‌چنین به‌روز شدن شگردها و تکنیک‌های طنزپردازی در قالب‌های نو، از آسیب‌های جدی به جامعه چه روحی، چه فیزیکی جلوگیری کند، و روحیة آرام‌تر و مطمئن‌تر به مخاطب خود ارزانی کند. بدین منظور، شگردهای: ایهام، نعل وارونه زدن/ اما، جعلیات، استدلال ناموجه و حسن تعلیل، واژه‌سازیِ مضحک، حاضرجوابی و لطیفه‌گویی، شخصیت‌سازیِ خیالی، تیپ‌سازی، آیرونی، و از بازی‌های زبانی: جناس، تکرار و واج‌آرایی بررسی شد و پس از تحلیل در 62 دادۀ پژوهش، 6 متن امکان سوپاپ اطمینان بودن را داشت.

humorous tricks in the works of obaid zakani and their ‎communication use

the main purpose of this study is to express the liberating and relieving ‎effects of the techniques of humor and jokes in the works of obaid zakani ‎to prove its communication function (known as the safety valve) based on ‎the game theory. the collected documentation are presented and analyzed ‎in several sections: first, among all types of discourses, humor and jokes ‎establish the most effective, popular and lasting level of communication in ‎media and mass communication. second, the liberating and relieving ‎functions of humor (liberation theory) play a kind of game with the ‎audience and have effective and therapeutic functions for the collective ‎psyche of a society at the same time with their awareness-raising effect. ‎third, not considering the public’s negative judgments about the concept ‎of &the safety valve&, humor and jokes with liberating and soothing effects ‎can positively affect the collective psyche. moreover, the ability to ‎transcend time and space, as well as the ability to upgrade tricks and ‎humor techniques in new formats, can prevent serious harm to society - ‎whether mental or physical. in addition, while being aware of and ‎surrounded by the target issues of humor and jokes and the educational ‎feature of humor, a public enjoying a calmer and more confident mind and ‎spirit can discover its coordinates and find a solution to resolve it. in this ‎study, the research data were obtained through a library method and the ‎samples were obtained from obaid zakani’s works employing a non-‎random sampling method.‎