کشف و تحلیل نحوۀ کاربرد طلسمات دفینه‏ ها و گنجینه‏ ها در ابیات برگزیده از خمسۀ نظامی

یکی از پدیده ‏های مورد ‌بررسی در علم باستان‏ شناسی بررسی باورها و مستندات تاریخی دربارۀ طلسمات گنجینه ‏ها است. علم طلسمات به این امور می‏پردازد: نحوۀ نگهداری از گنجینه‏ ها، محافظت از آن در برابر سارقان و دشمنان به‌شیوۀ دفن در زیر زمین، قراردادن طلسم‏ های مختلف بر روی آن‏ها، راه‏ های تشخیص و گشودن طلسم در محل قرارگرفتن دفینه‏ ها. نظامی در خمسۀ خود از این مضامین با جزئیاتی دقیق بهره برده است. لزوم بازبینی آثار سنتی ادب فارسی از جهت دانسته‏ های علم باستان‏ شناسی و کشف ارزش ‏های تاریخی یک اثر برجستۀ ادبی این ضرورت را ایجاد کرده است که نحوۀ کاربرد مضامین طلسمات و گنجینه‏ ها در خمسۀ نظامی کشف و بررسی شود. این پژوهش ضمن بهره‌گیری از مشاهدات میدانی، با انجام مصاحبه با کارشناسان میراث فرهنگی و بهره‌گیری از روش تحلیلی‌توصیفی انجام شده است. تحلیل ابیات مبتنی بر تقسیم‌بندی کالریج از تخیل و همین‌طور دو کارکرد متفاوت از تصویر در ادبیات، یعنی کارکرد زبانی و مجازی نشان‏ می‏ دهد که  از نظر محتوا، طلسمات و گنجینه ‏ها در حوزه‏ های داستانی و همین ‏طور تفاخر، تمثیل، توصیف، تغزل، مدح و منقبت و عرفان و تعرف به‏کار رفته ‏اند که از این میان حوزۀ داستانی به‏ دلیل استفاده از جزئیات دقیق بیشترین نمود را دارد و در سایر حوزه‏ ها قدرت مضمون ‏پردازی شاعر را آشکار می‏ کند. در تحلیل بلاغی، بررسی سه ساختار متفاوت ادبی نشان می ‏دهد که نظامی با کشف ویژگی‏ های یکسان مفاهیم خاص و طلسمات و گنجینه‏ ها آرایه‏ های زیبای ادبی خلق کرده است.

discovering and analyzing the use of burial spells and treasures in selected verses from nizami’s khamse

one of the phenomena studied in archeology is the study of historical beliefs and documents about the spells of treasures. the science of spells deals with: how to keep treasures, bury them in the ground to protect them from thieves and enemies, put various spells on them, ways to detect and open spells in burials place. in his khamse, nizami has used these topics in great detail. the need to revise the traditional works of persian literature from the point of view of archeology and to discover the historical values ​​of a prominent literary work has created the need to explore how to use the themes of spells and treasures in khamse. this research has been done by using field observations, by conducting interviews with cultural heritage experts and by using descriptive analytical method. the analysis of verses based on the  classification of the imagination in coleridge’s theory and also two different functions of the image in the literature as the linguistic and the virtual function reveals that in terms of content, spells and treasures have been used in the field of fiction and also pride, allegory, description, lyricism, praise and mysticism. among these themes, the field of fiction is the most visible due to the use of precise details, and in other areas, it reveals the poet’s thematic power. in rhetorical analysis, the study of three different literary structures shows that nizami has created beautiful literary arrays by discovering the same features between specific concepts and spells and treasures.