بررسی و تحلیل دو کهن الگوی آنیما و آنیموس، در داستان های خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی

نقد کهن الگویی متون ادبی، از منظر انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی از آن رو که عمق و ژرفای اندیشۀ شاعر یا نویسنده را نشان می‌دهد، نقدی ارزشمند به شمار می‌آید. نظامی، شاعر بزرگ ایرانی، جزو معدود داستان پردازانی است که بر ویژگی‌های روانی شخصیت‌های داستانش تامل می‌کند و ایستایی و پویایی آنان را در پیوند با «آنیما و آنیموس»، توضیح می‌دهد. در این مقاله شخصیت‌های اصلی دو داستان، خسرو و شیرین و لیلی و مجنون، با بهره‌گیری از نظریۀ کهن الگویی یونگ، که خود بخشی از نظریۀ فردانیت اوست. برای بازنمود تاثیر طبیعت زنانۀ مردان و طبیعت مردانۀ زنان بر روان آنان، بررسی شده است. اطلاعات مربوط به موضوع با استفاده از روش کتاب‌خانه‌ای به دست آمده و سپس با بهره گیری از روش تحلیلی توصیف شده است. این دو داستان نشان می‌دهند که نظامی، بی آن که از نظریه های یونگ آگاهی داشته باشد، همسو با او، بر نقش زنان در ایجاد تحول در شخصیت مردان، تاکید ورزیده است. این پژوهش نشان می‌دهد که زنان داستان، شیرین و لیلی، البته با تفاوت‌های چشم‌گیری که در آن ها دیده می‌شود، توانسته‌اند، مردان خود را چنان متحول نمایند که در انتهای داستان، به انسان‌هایی متفاوت با آن چه در آغاز بوده‌اند، تبدیل یابند.

Investigation and analysis of two archetypes of anima and animus, in the stories of Khosrow, Shirin, Lily and Majnoon of Nezami

The critique of the archetype of literary texts is a valuable critique from an anthropological and epistemological point of view because it shows the depth of the poet or writer’s thought. Nezami, the great Iranian poet, is one of the few storytellers who reflects on the psychological characteristics of the characters in his story and explains their stagnation and dynamism in connection with &Anima and Animos&. In this article, the main characters of the two stories, Khosrow and Shirin and Lily and Majnoon, using Jung’s archetypal theory, which is part of his theory of individuality, to examine the influence of men’s feminine nature and women’s masculine nature on their psyche has been. The relevant information is obtained using the library method and then described using the analytical method. These two stories show that Nezami, without being aware of Jung’s theories, simultaneously emphasized the role of women in transforming men’s personalities. This study shows that the women of the story, Shirin and Lily, of course, with the significant differences that can be seen in them, have been able to transform their men in such a way that at the end of the story, they become different human beings than at the beginning, have been become.