بررسی مولفه های کم خردی در شخصیت مسعود غزنوی بر اساس مدل سه بُعدی خرد آردلت

خرد مقوله‌ای است که علاقه به آن در حوزۀ روان‌شناسی به سرعت رو به فزونی است و در طول دو دهۀ گذشته، پژوهش های روان شناسی پیرامون خرد به شدّت از نظر کمیّت رشد یافته است. مدل های علمی خرد و پژوهش های انجام گرفته در مورد ویژگی های خردمندان همگی بر وجود یک عامل شناختی و یک توازن فکری در همۀ خردمندان توافق دارند و ضعف و کاستی در هر یک از عوامل را منجر به رفتار بی خردانه می دانند. با وجود اینکه مفهوم خرد، خردمندی و خردمند واژه‌های شناخته شده در میان مردم فرهنگ‌های مختلف هستند و هر یک از افراد فرهنگ‌های مختلف براساس جهان‌بینی خود به توصیف خرد می پردازند، همچنان مشاهده می‌کنیم که بسیاری از افراد جوامع در مسائل سیاسی، اجتماعی، روان شناختی و به طور کلی در زندگی، مسیرهای نادرست را طی کرده و زمینۀ آسیب‌پذیری را برای خود و دیگران فراهم می کنند. تاریخ مملو از بی خردی رهبران است و انسان در حکومت بیش از هر رشته دیگر از فعالیت های بشری از خود بی کفایتی و بی خردی نشان داده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مولفه‌های کم‌خردی در شخصیت سلطان مسعود غزنوی، در تاریخ بیهقی و براساس نظریۀ سه‌ بعدی خرد آردلت صورت گرفته است. این پژوهش براساس تحلیل محتوا و منابع کتابخانه ای و در چارچوب رویکرد کیفی انجام شده است و جامعۀ آماری آن کتاب «تاریخ بیهقی» می باشد که از طریق نمونه گیری هدفمند، شخصیت سلطان مسعود به عنوان فرد کم خرد براساس نظریۀ خرد سه‌بعدی آردلت، برگزیده شده است.

The Components of Imprudence in the Character of Sultan Masood Ghaznavi Based on Ardelt’s Three-dimensional Model of Wisdom

There is a growing tendency in psychology towards the study of wisdom. All the scientific models of wisdom so far developed for the notion of wisdom agree on the fact that wise people are characterized by certain cognitive features which are governed by an intellectual equilibrium. If this equilibrium is disturbed, unwise behavior will result. Despite the fact that the notion of wisdom is wellknown in all cultures, albeit variously conceived, we still observe many people who adopt unwise attitudes to different political, social, and psychological issues and harm both themselves and their society. Unfortunately, human history has seen many imprudent leaders and states who have proved incapable of governing their nations. The present study seeks to investigate the character of Sultan Masood Ghaznavi as represented in Tarikhe Beihaghi [Beihaghi’s History] based on Ardelt’s threedimensional model of wisdom (3DWS). The research method is qualitative and the population consists of the characters of Tarikhe Beihaghi, from which Sultan Masood was selected through purposeful sampling.