بررسی و مقایسۀ پیکره‌بنیاد گفتمان آثار جلال آل احمد و احمد محمود

دیدگاه‌های چندی به‌منظور تحلیل متن‌های ادبی مبتنی بر داده‌های واقعی زبان وجود دارد که می‌توان در این خصوص به تحلیل‌های پیکره یار و دیدگاه «کلیدواژگی» اشاره کرد. مقالۀ حاضر سفرنامه و  رمان های «غرب‌زدگی، خسی در میقات، مدیر مدرسه، اورازان، تات نشین های بلوک زهرا» از جلال آل احمد و «مدار صفر درجه، غریبه ها، پسرک بومی و همسایه ها» از احمد محمود را بر اساس این دو دیدگاه تحلیل می‌کند. تحلیل پیکره یار روش سودمندی است که به‌واسطۀ آن می‌توان به بررسی بازنمود ایدئولوژی در صورت های زبانی در حوزه ای چون زبان‌شناسی پرداخت. متن های ادبی نیز اعم از  رمان ها و سفرنامه هایی که توسط نویسندگان شکل می گیرد، نشات گرفته از ایدئولوژی نهفتۀ ویژه ای است تا مخاطب را به سمت آنچه مدنظر نویسنده است سوق دهد. پژوهش حاضر درصدد آن است تا با تکیه‌بر کلیدواژه‌های موجود در آثار این دو نویسنده، با بهره‌گیری از رویکرد نظری بیکر (2006) و با استفاده از روش تحقیق توصیفی و تحلیل محتوا و همچنین با روش گردآوری پیشینة پژوهش به‌صورت کتابخانه ای و با تکیه بر پیکره‌های زبان به بررسی فضای سیاسی و اجتماعی حاکم در آثار آن ها بپردازد. برای دستیابی به تحلیل مناسب با تکیه بر ابزار رایانشی ورد اسمیت، 3 کلیدواژۀ واژگانی که از فراوانی زیادی برخوردار بودند از هر اثر استخراج شد و سپس در قالب 54 جمله نمونه مبتنی بر رویکرد ون‌دایک مورد تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که رویکرد نویسندگان بیانگر چه نوع ویژگی‌های ایدئولوژیک بوده است. نتایج حاصل نشان‌دهندۀ نگرش و ایدئولوژی آسیب شناختی جلال آل احمد و احمد محمود در جوامع انسانی بود.

Corpus-assisted Discourse Investigation and Comparison of Jalal Al-Ahmad and Ahmad Mahmood’s Works

Contemporary Iranian fiction manifests itself in the southwestern part of the country, Khuzestan, in a distinct way. Writers of this region are distinguished from others in terms of style on the strength of a cultural diversity and special geography and some scholars term this style ‘Khuzestan School’. From among newgeneration story writers of Khuzestan, Nasim Marashi, the author of the “Haras” novel, can be cited. Having been well versed in indigenous elements of southwestern Iran, she tells her story. This paper studies regional literature’s criteria such as dialect, clothing, food, climate, customs and beliefs in Haras novel adopting an analyticaldescriptive method. Results reveal that realism, geography, and regional identity account for Marashi’s success in telling the history of part of a territory which recalls the secondlong war of the twentieth century in its memories. Accordingly, she has managed to add “writing about war” to the three types of southern regional literature (writing about sea, writing about an industrial area, and writing about a rural environment).