سبک شناسی تاریخ عالم آرای عباسی اثر اسکندر بیگ منشی

عالم آرای عباسی، کتابی است در باب تاریخ پادشاهان صفوی، از زمان شاه اسماعیل یکم تا پایان پادشاهی شاه عباس یکم، که توسط اسکندر بیگ ترکمان، ملقب به منشی، یکی از دبیران دربار صفوی نوشته شده است. این کتاب در کل مهم ترین سند تاریخی دوران شاه عباس یکم و پنج سال ابتدایی سلطنت شاه صفی محسوب می گردد که به نثری ساده اما آشفته نوشته شده و از بهترین کتاب های تاریخی دورۀ خود به شمار می آید.در مقالۀ حاضر، کتاب عالم آرای عباسی براساس سه رویکرد زبانی، ادبی و فکری بررسی شده که از مهم ترین ویژگی های زبانی این کتاب، می توان به فراوانی واژگان مغولی غریب و نامانوس در هر سطر، اقتباس از آیات و احادیث، استشهاد به اشعار عربی و فارسی اشاره کرد. در این اثر اطناب و کثرت مترادفات بسامد بسیار بالایی دارد تا حدی که به تکرار و گزافه گویی منجر شده است. از بین رفتن جمله بندی های موجز به شیوۀ قدیم وفخامت و جزالت نثر به ضعف تالیف و سستی الفاظ مبدل گشته است و به نوعی آن ابهت و استحکامی که در زبان دری موج میزند، در این اثر وجود ندارد. در بعد ادبی گرایش زیاد نویسنده به انواع سجع، جناس، تشبیه و کنایه است. و در حوزۀ ویژگی های فکری به سنت های گفتاری(اعتقادات، ارز ش ها، دانش ها) و سنت های رفتاری(رسوم اخلاقی و قومی، باورها)و سنت های مادی (کیفیت کالاها، بناها و ابزار) پرداخته است. مقالة پیش رو می کوشد تا چگونگی سبک این اثر را بررسی نماید.

Analyzing the history of Alam Araey Abasi opus of Eskandar Beig-Monshi

Alam Aray Abasi a the book is bound up with the Safavi monarchy from first king Esmail until end of the first king Abas monarchy written by Eskandar BeigTorkaman one of Safavi’s court secretaries. This book is the most noteworthy historical document in first king Abas and The king Safi monarchy’s  primary five years, and it is paramount book in its era.On this current article Alam Aray Abasi’s book has been analyzed according to three approaches: linguistic, Literary and intellectualwhich the most significant feature is the abundance of curious  Mongolian vocabularies, modifying  the verses ,andadducing to the Persian and Arabic poems. In this opus, there are ample multiplicity of thesauruses in so far that it precipitates additional sentences. Wasting the phrasing  on an old way It causes lots of weakness in phrases that clear in Dari, not existing in this opus. In literary point of view, author tendency has different types of similes, riming prose and it  searches  in the field of meditation to spoken traditions(faith, values, knowledge) and  behavioral traditionsand pecuniary traditions(quality of hats, structures and tools). The presented article is trying to analyze style of the current opus.