بررسی شخصیّت ادبی عرفی شیرازی بر اساس کاربست کهن‌الگوها در دیوان او

نقد کهن‌الگویی یونگ، از مهمترین رویکردهای نقد ادبی است که کهن‌الگو (آرکی‌تایپ) را بن‌مایه‌ها و تصاویر اساطیری ماندگار در ناخودآگاه جمعی بشر می‌داند. دسته‌بندی این کهن‌الگوها نامحدود هستند ولی برخی انواع معروف‌ترین آنها عبارتند از: قهرمان، مادر، کودک، خدا، مرگ، قدرت، پیر خردمند، آنیما، آنیموس، پرسونا (نقاب) و سایه. در این پژوهش که به روش اسنادی و توصیفی انجام می شود، کاربست کهن‌الگوها در دیوان عرفی شیرازی به شیوه تحلیل محتوا مورد بررسی قرار می گیرد. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که عرفی دارای طبع روان، شورمند ولی عاری از کینه‌ورزی و توحّش، و نیز دانش ادبی سرشار است زیرا شخصیّت ادبی عرفی را بر اساس کهن‌الگوها می‌توان بیشتر متمایل به آنیما و یا پرسونای قهرمان ارزیابی نمود. پیشنهاد می‌شود نظریّه کهن‌الگو به منظور تشخیص صادقانه‌بودن یا حتّی اصالت آثار ادبی، در پژوهش‌های آینده، کارایی‌سنجی شود