تحلیل انگاره اسطوره‌ای پیکرگردانی در افسانه های عامیانه آذربایجان

یکی از راه های شناخت باور ها و عقاید هر ملتی، بررسی نماد ها و نهادهای اسطوره ای آن ملت ها است که از ژرفای ذهن و ضمیرشان سرچشمه گرفته و در تاریخ و هنر و ادبیات آنان جاری و باقی گشته اند. از مهم‌ترین     راه های بقای اساطیر کهن می توان به تغییر شکل یافتن آنان به صورت قصه ها و داستان های عامیانه اشاره نمود که با کارکرد فرهنگی خود به حیات انگاره های اساطیری به عنوان پیکره ای زنده و پویا مدد رسان هستند. معنی واژه های اسطوره و افسانه در ایران و جهان اغلب با هم درهم آمیخته‌شده‌اند. قصه صورت تضعیف‌شده مضمونی قوی تر یعنی اسطوره است، آن هنگام که اسطوره در مرحله ای از تاریخ خود، با از دست دادن بخشی از تقدسش به شکل قصه و داستان هایی که دوره به دوره محل انعکاس اندیشه های گوناگون، کلمات جدید، آیین ها و مناسک و آداب تازه تر می‌شوند، چهره بدل می‌نماید. مطالعه این داستان‌ها در ژرف‌ساخت، ما را با بستر اسطوره‌ای این افسانه‌ها آشنا می‌سازد. افسانه های آذربایجان از جنبه برخورداری از نمونه ها برای انگاره پیکر گردانی از غنای قابل‌توجهی برخوردارند چنانچه پژوهش حاضر بر می نماید در افسانه‌های آذربایجان انواع پیکر گردانی‌ها، پیکر گردانی انسان به حیوان و انسان به انسان و انسان به گیاه و جماد و بالعکس و نیز استحاله های دیو و پری و دیگر موجودات عجیب و افسانه‌ای به‌خوبی قابل مشاهده است.

Body transformation Mythical Figures in Azari folkloric myths

One of the ways of recognizing beliefs of any nation is examine the mythical symbols and institutes of those nations which have originated from their minds and inners and have been remained in their history, art and literature. Of the most important ways to survive ancient myths it could mention to their transformation as folkloric stories that by their cultural functions help lives of mythical figures as a vivid and dynamic body. That is the words of myth and fiction in Iran and the words are mixed together. The story is a weaken form of stronger concept, i.e. myth. When myth in part of its history, by losing part of its holiness as stories that in each period become the place for reflection of several thoughts, new words, customs and rituals and transform itself. Reading these stories introduce us with the mythical bed of these fictions deeply. Azeri myths from the aspect of having samples to body transformation figures have rich wealth, as the present research indicates in Azeri myths several kinds of body transformation, human to animal body transformation and human to human and human to plants and reversely and demon and fairy transmutation and other strange organisms and myths are observable well.