اثر کارکردی فضاهای عمومی در پایداری حس تعلق مکانی مطالعه موردی: فضاهای عمومی بافت مرکزی شهر زنجان

حس تعلق به مکان نمودی از حس انسان به فضایی است که با آن روابط عاطفی برقرار کرده و از بودن در آن احساس سرزندگی توام با دل‌بستگی و وابستگی می‌کند. بنیان روش این تحقیق به‌صورت ترکیبی (کیفی و کمی) مبتنی بر روش تفسیری و آماری پایه‌گذاری گردیده است. شیوه گردآوری داده‌های به‌صورت کتابخانه‌ای - میدانی (مصاحبه، مشاهده و پرسش‌نامه) می‌باشد. جامعه موردمطالعه دربرگیرنده استفاده‌کنندگان فضاهای عمومی بافت مرکزی شهر زنجان می‌باشد که در نمونه‌ای با حجم 380 موردمطالعه شده است. شاخص‌های پژوهش شامل چهار مولفه اصلی هویت مکان، دل‌بستگی مکان، وابستگی مکان و پیوند اجتماعی است. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها به روش تفسیری مبتنی بر استقرا و کمی مبتنی بر رگرسیون چندمتغیره منطبق بر ساختار تحلیل مسیر و مدل تعقیبی می‌باشد. نتایج نشان می‌دهد فضاهای عمومی با کارکردهای مختلف در بافت مرکزی شهر زنجان علی‌رغم گرایش به مطلوبیت متفاوت از هم عمل نموده و فضاهای با عملکرد جمعی حس تعلق مکانی بیشتری ایجاد می‌نمایند. حس تعلق مکانی در دو وجه حس به مکان اصلی و حس به مکان پیرامون شکل‌گرفته است که شدت آن به‌تناسب قشربندی اجتماعی از کانون به پیرامون کمتر شده، ولی به اضمحلال کامل نمی‌رسد. رگرسیون چندمتغیره در سطح اطمینان 95 درصد با اثرگذاری 96 درصد مسیر شاخص‌های حس تعلق مکانی را تبیین نموده و مدل تعقیبی تفاوت معنادار متغیرهای حس تعلق مکانی در کارکردهای مختلف فضا با سطح معناداری قابل‌قبول (pvalue= 0/03) را نشان می‌دهد. یافته‌ها بیان می‌دارد ساختار فعالیت و حس مکان به‌تناسب نوع عملکرد فضا متفاوت از هم می‌باشند طوری که مکان‌های واقع در فضاهای با عملکرد مشابه دارای حس تعلق همسان با حداقل اختلاف معناداری باشد. لذا تنوع کارکردهای فضا، اثرگذار بر میزان حس تعلق محلی بوده و متناسب با نوع عملکردی فضا شدت و ضعف می‌گیرد.

the functional effect of public spaces in the stability of the sense of place belonging the case study: public spaces in the central texture of zanjan city

the sense of place manifests a person's sense of space with which he has established emotional relationships and feels alive with attachment and dependence from being in it. this research methodis based on a combination (qualitative and quantitative) based on interpretative and statistical methods. the data collection method is library-field (interview, observation, and questionnaire). the studied community includes the users of public spaces in central zanjan city, which was studied in a sample of 380 subjects. the research indicators include four main components as place identity,place attachment, place dependence, and social connection. data analysis is based on inductive and quantitative interpretation based on multivariate regression according to the structure of path analysis and a posteriori model. the results show that the public spaces with different functions in the central context of zanjan city function differently despite the tendency towards desirability. the sense of belonging to a place is formed in two aspects as the sense of the main place and the sense of the surrounding place, the intensity of which decreases according to the social stratificationfrom the center to the periphery, but it does not reach destruction.multivariate regression at the confidence level of 95% with 96% effectiveness explains the path of indicators of the sense of place belonging, and the posterior model shows the significant differenceof the variables of sense of place belonging in different functions of the space with an acceptable level of significance. the findings state that the structure of activity and the sense of place are different according to the type of function of the space. therefore,places in spaces with similar functions have the same sense ofbelonging with a minimal significant difference. thus, the diversity of the functions of the space affects the sense of local belonging, and it becomes stronger and weaker according to the functional type of the space.