پهنه‌بندی و تحلیل فضایی فقر شهری مطالعه موردی: شهر همدان

فقر شهری یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین چالش‌های فرا روی جامعه مدرن است. این پدیده تبعات منفی کالبدی، اقتصادی، اجتماعی برای شهر و ساکنین آن به دنبال دارد. بنابراین شناسایی عوامل تشکیل‌دهنده و نحوه توزیع آن در سطح شهر کمک شایانی به مدیریت و برنامه‌ریزی شهری است. هدف پژوهش، تحلیل پراکنش فضایی شاخص‌ها و نماگرهای فقر در سطح بلوک‌های آماری شهر همدان است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی می‌باشد. شاخص‌های فقر بر اساس داده‌های خام بلوک‌های آماری شهر همدان در سال 1395 استخراج‌شده است. برای شناسایی بهتر شاخص‌های موثر در فقر شهری و تشکیل ساختار جدید برای آن از روش تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. نتیجه آن، تقلیل 18 شاخص فقر به 4 عامل اصلی بوده که درمجموع 62/8 درصد از واریانس تجمعی را تبیین نموده‌اند. برای انجام تحلیل فضایی، از روش لکه‌های داغ در محیط نرم‌افزار arcgis استفاده شد، که طبق آن مهم‌ترین پهنه‌های فقر در قسمت‌های شمال شرقی، شرق و غرب همدان و پهنه مرفه در قسمت‌های مرکزی و جنوب غربی تمرکزیافته است. درمجموع پهنه فقر 36/ 27 درصد مساحت و 48/84 درصد جمعیت و پهنه رفاه 20/47 درصد از مساحت و 7/85 درصد جمعیت شهر را به خود اختصاص داده است و باقیمانده فضای شهر، در پهنه متوسط جای گرفته‌اند. همچنین با استفاده از نرم‌افزار geoda، خودهمبستگی فضایی فقر شهر در سطح محدوده موردبررسی قرار گرفت و آماره موران با ضریب 0/677 نشان داد که الگوی فضایی فقر در شهر همدان از الگوی خوشه‌ای با تمرکز بالا برخوردار است.

zoning and spatial analysis of urban povertythe case study of hamadan city

urban poverty is one of the biggest and most important challenges facing modern society. this phenomenon has negative physical, economic and social consequences for the city and its residents. therefore, identifying the constituent factors and how they are distributed at the city level is an excellent help for urban management and planning. the research aims to analyze the spatial distribution of poverty indicators at the level of the statistical blocks of hamadan city. the current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method. the poverty indicators were extracted based on the raw data of the statistical blocks of hamadan city in 2015. the exploratory factor analysis method was used to better identify the effective indicators in urban poverty and form a new structure for it. the result was the reduction of 18 poverty indicators to 4 main factors, which explained 62.8% of the cumulative variance. to perform spatial analysis, the hot spots method was used in the arcgis software environment, according to which the most important areas of poverty are concentrated in the northeastern, eastern and western parts of hamedan, and the prosperous area is concentrated in the central and southwestern parts. in total, the poverty zone occupies 27.36% of the room and 48.84% of the population, the prosperity zone occupies 20.47% of the site and 7.85% of the city’s population, and the rest of the city space is located in the middle zone. also, using geoda software, the spatial autocorrelation of the city’s poverty was investigated at the area level. moran’s statistic with a coefficient of 0.677 showed that the spatial pattern of poverty in hamedan city has a cluster pattern with high concentration