واکاوی اثر تغییرات کالبدی بافت تاریخی بر حافظه تاریخی شهروندان مطالعه موردی: محور پانزده خرداد تهران

با پیدایش روانشناسی محیطی تغییرات علمی و عملی مهمی در محیط کالبدی زندگی انسان پدید آمد و طراحی شهری مبنی بر پارادایم فضا زمان موردتوجه قرار گرفت. تحولات فضایی در شهرها باگذشت زمان غیرقابل‌اجتناب است و این امر باعث دگرگونی‌های عمده در ساختار فضایی شهرها می‌شود که باعث تغییر در فضا و زمان موجود می‌شود. توسعه کالبدی در بافت‌های قدیمی و تاریخی شهر به علت فرسودگی‌های کالبدی، بیشتر از سایر نقاط شهر مورد مداخله شهرسازان قرار می‌گیرد و این مداخلات گاهی باعث می‌شود بافت تاریخی که زمانی سرزنده‌ترین بخش شهر بوده است، اکنون مورد استقبال عمومی قرار نگیرد. توسعه و تغییرات کالبدی در محور تاریخی 15 خرداد، باعث ناسازگاری کالبد با هویت تاریخی بافت شده و این مسئله کاهش کیفیت محیطی مکان‌های تاریخی را به همراه داشته است. این مقاله باهدف واکاوی اثر تغییرات کالبدی بافت تاریخی بر حافظه تاریخی شهروندان، ازنظر هدف، کاربردی و به لحاظ گردآوری داده‌ها توصیفی می‌باشد؛ که به شکل میدانی صورت گرفته است و در ادامه تدوین مدل مفهومی، بستر مطالعات میدانی دقیق‌تر را فراهم کرده و سپس با کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری (sem) به بررسی رابطه بین متغیرها پرداخته‌شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، تغییرات کالبدی – ذهنی با وزن 96/0 بیشترین اثرگذاری و تغییرات کالبدی عینی با وزن 82/0 کمترین اثرگذاری را بر حافظه تاریخی شهروندان دارد. تغییرات کالبدی در محور تاریخی 15 خرداد به علت فرسودگی بناها و محورها اغلب تهاجمی و تخریبی بوده است و لزوم توجه به برنامه‌ریزی و طراحی محیطی مناسب جهت حفظ حافظه تاریخی شهروندان را می‌طلبد؛ که اگر این تغییرات همراه با تداوم باشد، باعث تعادل بخشی خواهد شد و چنانچه سرعتی و مقطعی و بدون توجه به هماهنگی بین عینیت کالبدی با ذهنیت شهروندان صورت گیرد، باعث حذف هویت و خاطرات از حافظه جمعی می‌شود.

Investigating the effect of physical changes of historical texture on the historical memory of citizens(Case Study: historical axis of 15 Khordar)

With the advent of environmental psychology, important scientific and practical changes have occurred in the physical environment of human life. and urban design based on the spacetime paradigm was considered. Spatial evolutions in cities are unavoidable over time that cause major alterations in the spatial structure of cities and  lead to changes  in space and time. Due to physical  exhaustion, urban planners are more involved in  physical   development of urban  historical textures  than other parts that  these interventions sometimes cause the historical texture to be ignored . The development and physical changes in the historical axis of 15 Khordad have caused inconsistency between body  and historical identity of the texture so it has led to a decrease in the environmental quality of the historical sites. The article is based on   applieddescriptive analysis and its purpose is to analyze the effect of physical changes of historical texture on the historical memory of citizens .Then,  the conceptual model is formulated to provide a more accurate field study and then the relationship between variables is investigated by using of structural equation modeling (SEM). Finally, results show that Physical mental changes with a weight of 0.96 the and Physicalobjective Changes with a weight of 0.82 have the highest and lowest impact on the citizens’ historical memory , respectively. The physical changes of the historical axis of 15 Khordad have often been incursion and destructive due to the exhaustion of buildings so emphasis on appropriate planning and environmental designing to preserve citizens’ historical memory is essential that, if these changes are accompanied by continuity,  equilibrium will happen but  hasty changes without regard to coordination  between physical objectivity and citizen’s mentality cause to eliminate identity and memories from the collective memory