بررسی و ارزیابی اصول و معیارهای تاب‌آوری در پایداری باغات شهری (مطالعه موردی: منطقه یک شهرداری تهران)

یکی از محدودیت‌های کنونی در بسیاری از شهرها کمبود زمین‌های باز و خالی برای ساخت‌وساز است. باغات شهری همواره برای ساخت‌وساز موردتوجه بوده است زیرا به دلیل واقع‌شدن در بستر شهر نیازی به ایجاد بستر اولیه توسعه ندارند و از طرفی از کلیه امکانات موجود در اطراف باغات برخوردار خواهند بود. تهدیدهای متعددی از قبیل آتش‌سوزی، حمله آفات و بیماری‌ها، تغییر کاربری، تنش‌های آبی و تاثیرات ناشی از تغییر اقلیم باغات را تهدید می‌کند. می‌توان گفت درصورتی‌که سازوکار لازم برای مقابله با این تهدیدات در نظر گرفته نشود، میزان خسارت وارده به باغات و احتمال نابودی آن‌ها افزایش می‌یابد. حائز اهمیت است درک اینکه در صورت وقوع فشار و بحران در باغات به‌عنوان یکی از اکوسیستم‌های شهری، این سیستم تا چه میزان قادر است خود را به حالت اولیه بازگرداند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر در میزان تاب‌آوری باغات شهری و تعیین اهمیت هر یک از آن‌ها و بررسی این عوامل در منطقه یک شهر تهران می‌باشد. روش تحقیق، توصیفیتحلیلی است و در دسته پژوهش‌های کاربردی قرار می‌گیرد. ابتدا از طریق جمع‌آوری اطلاعات و مرور منابع چارچوب نظری پژوهش ایجاد گردید. سپس به‌منظور بررسی میزان تاب‌آوری ساختاری – طبیعی باغات شهری معیارها و زیر معیارها بر اساس نظر کارشناسان و بررسی مقالات و کتاب‌های مرتبط تعیین شد. در ادامه مقایسه شاخص‌ها توسط 20 نفر از اعضای هیئت‌علمی و کارشناسان متخصص در حوزه برنامه‌ریزی محیط‌زیست، برنامه‌ریزی شهری و روستایی، شهرسازی، فضای سبز و باغبانی صورت پذیرفت. وزن دهی معیارها با روش fanpصورت گرفته است. آماده‌سازی لایه‌های رقومی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)، envi و fragstate انجام‌شده و سپس لایه‌ها در محیط idrisi فازی شدند و روی‌هم گذاری لایه‌ها در arc map انجام شد. نتایج نقشه تاب‌آوری باغات شهری منطقه یک تهران نشان می‌دهد که مساحت زیادی از باغات ازنظر مجاورت با کاربری‌های سازگار وضعیت مطلوبی ندارند و باغات در بخش‌هایی از نواحی 9 و 10 وضعیت نسبتاً مطلوبی دارند. همچنین باغات در تمامی نواحی به غیر از بخش‌هایی از ناحیه 9 در معرض اثرات ساخت‌وساز و توسعه هستند.