تحلیل اثرات بادهای 120 روزه و طوفان‌های گردوغبار بر زیست‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان هیرمند)

از آنجا که رسوبات منطقه سیستان از نوع رسوبی و ریزدانه است، این ذرات با وزش بادهای 120 روزه سیستان حرکت نموده، بستر بسیار مناسبی را برای حرکت ماسه‌های روان و طوفان‌های گردوخاک فراهم می‌سازد که پیامدهای آن، بروز آسیب‌های متنوع و هزینه‌های کلان می‌باشد. هدف این پژوهش، بررسی اثرات بادهای 120 روزه و طوفان‌های گردوغبار بر ابعاد مختلف زیست‌پذیری می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است که دارای دو بخش عمده در مراحل اجرایی بوده است. بخش اول شامل مطالعات اسنادی جهت بررسی نظرات صاحب‌نظران و پیشینه و تهیه لیست شاخص‌ها و بخش دوم شامل مطالعات میدانی جهت تکمیل پرسشنامه‌های تحقیق بوده است. جامعه آماری این پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای روستایی ساکن در شهرستان هیرمند است که بر اساس فرمول کوکران، 375 سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی، مدل vikor و نرم‌افزارهای arcgis و spss استفاده‌شده است. بر اساس نتایج پژوهش، از بین شاخص‌های مورد توجه، افزایش مشکلات تنفسی و چشمی و کاهش درآمد روستائیان در بخش کشاورزی به ترتیب با میانگین‌های 69/4 و 42/4، بیشترین میزان اثرپذیری از بادهای 120 روزه و طوفان‌های گردوغبار را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین بر اساس نتایج آزمون رگرسیون، 1/93 درصد از تغییرات زیست‌پذیری ناشی از بادهای 120 روزه و طوفان‌های گردوغبار تبیین گردید. نتایج آزمون تحلیل واریانس در بررسی شدت اثرات بادهای 120 روزه و طوفان‌های گردوغبار بر مولفه‌های مختلف زیست‌پذیری نیز موید آن است که مولفه‌های «آسیب‌پذیری» و «کیفیت محیطی» بیشترین اثرپذیری را دارا می‌باشند.

analysis of the effects of 120-day winds and dust storms on the livability of rural settlements (case study: hirmand county)

since the sediments of sistan region are sedimentary and fine-grained, these particles move with the 120-day winds of sistan, and provide a very suitable platform for the movement of quick sands and dust storms, the consequences of which cause various damages and huge costs. the purpose of this research is to investigate the effects of 120-day winds and dust storms on different dimensions of livability. the current research is of descriptive-analytical type, which has two main parts in the implementation stages. the first part included documentary and library studies and the use of internet facilities to check the opinions of experts and research background and prepare a list of indicators, and the second part included field studies to collect information and complete research questionnaires. the statistical population of this research includes heads of rural households living in hirmand city, based on cochran's formula, 375 heads of households were considered as the sample size to complete the questionnaire. descriptive and inferential statistics methods, vikor model (in determining the intensity of the effects of 120-day winds on different aspects of livability) and arcgis software (in drawing maps) and spss (in checking the status of indicators and running statistical tests) have been used to analyze the data. according to the results of the research, among the research indicators, the increase in respiratory and eye problems and the decrease in the income of the villagers in the agricultural sector with averages of 4.69 and 4.42, respectively, are the most affected by the 120-day winds and dust storms. also, based on the results of the regression test, 93.1% of the changes in live ability caused by 120-day winds and dust storms were explained. the results of the analysis of variance in examining the intensity of the effects of 120-day winds and dust storms on different components of livability also confirm that the components of vulnerability and environmental quality are the most effective.