شناسایی گردوغبار و تحلیل آن بر روی تصاویر ماهواره‌ای مودیس (مطالعه موردی: شهرستان زابل)

آلودگی هوا در شهرها یکی از مشکلات جدی زیست‌محیطی است. در کشور ایران چند سالی است که این پدیده دامن‌گیر مناطق وسیعی شده است و شهرستان زابل به دلیل شرایط خاص ژئومورفولوژی و اقلیمی از کانون‌های اصلی این پدیده است. در تحقیق حاضر، شهرستان زابل به دلیل وجود پدیده گردوغبار فراوان در آن به‌عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردیده است. با توجه به این‌که این منطقه در ماه‌های تابستان خصوصاً تیر و مرداد دارای حداکثر میزان گردوغبار است، روزهای 21 مردادماه 1396 و 14 تیرماه، 4 و 21 مردادماه سال 1397 به‌عنوان چهار رویداد پر گردوغبار موردبررسی قرار گرفتند. در این خصوص از تصاویر ماهواره‌ای سنجنده مودیس استفاده شد و پس از اعمال دو شاخص گردوغبار آکرمن و tdi روی این تصاویر، مقایسه ای بین نتایج آن‌ها با یکدیگر و همچنین با نتایج شاخص پوشش گیاهی (ndvi) انجام گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که در هر چهار رویداد موردبررسی، بهترین کارایی مربوط به شاخص tdi بوده و این شاخص نتایج بهتر و قابل‌قبول‌تری را در منطقه موردمطالعه با توجه به میزان واقعی گردوغبار ارائه داده است. همچنین نتایج ارزیابی صحت تصاویر نشان داد که شاخص tdi با دقت قابل قبولی به شناسایی گردوغبار در منطقه پرداخته است. به گونه ای  که در هر چهار رویداد موردبررسی ریزگردهای با شدت بالا بیشتر در قسمت‌های شرقی و جنوب شرقی منطقه مطالعاتی وجود داشته است و نقشه ndvi نیز، نشان‌ از رابطه مستقیم پوشش گیاهی منطقه با پدیده گردوغبار و ضعف پوشش گیاهی در نواحی دارای شدت بالای گردوغبار دارد.

Detecting dust and analyzing its effect on Modis satellite photos: A case study of the city of Zabol

Air pollution is one of the serious environmental problems in cities. In recent years in Iran, this problem has extended in large areas. Zabol County is a major source of this phenomenon, which is because of its special geomorphological situation and climate. In this research, due to many dust occurrences in Zabul County, the area is selected as the study area. Considering the occurrence of maximum dust in summer, especially from 22 of June to 23 of August, four dates are chosen for evaluation. They include August 12, 2017, July 5, 2018, July 26, 2018, and August 12, 2018. So, images of MODIS satellite sensor were taken, and then two dust indicators (Ackerman and TDI) were applied to images. Finally, their results and results of the Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) were compared. The results showed that, in the four evaluated events, the best performance belonged to the TDI index; with regard to the real amount of dust, this index provided better and more acceptable results in the study area.Also, the evaluation of the image accuracy showed that the TDI index could detect dust more accurately. This index suggested that, in the four evaluated events, highintensity dust occurred in the east and north east of the study area. Moreover, the NDVI map showed a direct relationship between ambient vegetation and dust as well as poor vegetation with severe dust.