مدل سازی زمانی- مکانی سطح تراز آب‌های زیرزمینی دشت جاسک طی سال‌های 1376 الی 1392

بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر باعث بروز مشکلات جدی در کشور شده است. تراز آب‌ زیر‌زمینی متغیری است که در طول زمان و مکان متغیر است؛ بنابراین می‌توان آن را به‌عنوان یک مجموعه داده‌ زمانی مکانی در نظر گرفت. هدف این پژوهش، مدل‌سازی زمانیمکانی تغییرات تراز آب زیرزمینی دشت جاسک طی سال‌های 1376 الی 1392 و بررسی روند تغییرات آن است. ابتدا براساس روش زمین‌آماری کریجینگ و روش جبری توابع پایه شعاعی (rbf) درون‌یابی از سطح تراز آب صورت گرفته و سپس میزان خطای مدل‌ها با استفاده از آماره‌های mbe، mae و rmse ارزیابی شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که روش کریجینگ در مقایسه با روش rbf با خطای کمتری سطح تراز آب‌های زیرزمینی در محدوده مورد مطالعه را برآورد کرده است؛ بنابراین با استفاده از روش کریجینگ برای هر دوره‌ زمانی یک نقشه از سطح تراز آب ایجاد شد که در فرایند روندیابی زمانی مکانی مورد استفاده واقع شد. برای روندیابی تغییرات از روند خطی r2 و همچنین روند منکندال استفاده شده است. نتایج آماره r2 حاکی از نوسان چشم‌گیر تغییرات تراز آب بوده است. همچنین نتایج آزمون منکندال نشان داد که در حاشیه شمال شرقی تا شمال غربی روندی کاهشی با شدت بالا و نزدیک به 1 وجود داشته است. به‌طورکلی، در بخش‌های مختلف محدوده مطالعاتی روند‌ تغییرات دارای الگوی خاص و معناداری است.

Spatiotemporal Modeling of Jask Plain Groundwater Level from 1997 to 2013

The overexploitation of groundwater has led to many problems in the country. Since groundwater level is a variable that varies over the time and place, it can be considered as a spatiotemporal dataset. The purpose of this study is to investigate the spatialtemporal variation of the groundwater level in Jask plain from 1997 to 2013 to determine the spatial trend of groundwater changes. First, interpolation was carried out based on the Kriging and the Radial Basis Functions (RBF), and then accuracy was evaluated using MBE, MAE and RMSE statistics. The findings suggested that, compared with RBF, Kriging can estimate groundwater levels more accurately in the study area. Consequently, for each time in the study period, a groundwater level map was produced based of the method. To identify the spatial variability of the groundwater level, R2 and ManKendall test were used. The results of the R2 statistics indicated a significant variation in the water level. Similarly, the results of the ManKendall test showed a decreasing trend in the northtonorthwest margin with a high intensity of nearly 1. Generally, in different parts of the study area, the process of change has a specific and meaningful pattern.