تحلیل مورفومتریک تپه های ماسه ای و سرعت جابجایی آن ها در دشت سیستان

ویژگی های دشت سیستان از قبیل رسوبگذاری رودخانه ها، وزش باد های فرساینده به ویژه باد های 120 روزه و خشکسالی های 20 سال اخیر، زمینه فرسایش بادی را فراهم کرده است. یکی از نماد های عینی فرسایش بادی، جابجایی ماسه هاست. به دلیل مسکونی بودن محدوده جابجایی ماسه ها، تحلیل مورفومتریک و میزان جابجایی تپه های ماسه ای در ایجاد مخاطرات از اهداف این پژوهش است. جهت بررسی نقش پارامترهای مورفومتریک برخان ها در میزان جابجایی شان، از 10 برخان تشکیل شده در دو کانون فرسایش بادی، 7 برخان انتخاب شد و در مدت وزش باد های 120 روزه، میزان جابجایی شان رصد شده و ثبت گردید. سپس با تحلیل رگرسیونی بین طول، عرض، ارتفاع و مساحت برخان ها و میزان جابجایی شان توسط نرم افزار spss مشخص شد که فقط بین طول برخان ها با میزان جابجایی شان، رابطه معکوس برقرار بوده و بین سایر پارامتر ها و جابجایی برخان ها رابطه معنی داری وجود ندارد. که دلیل آن می تواند شکل گیری برخان ها در محدوده اراضی روستایی و نقش عوارض سطح زمین در میزان سرعت باد، مقدار تولید ماسه و در پی آن در میزان جابجایی برخان ها باشد.

Morphometric Analysis of Sand Dunes and the Speed of Their Displacement in Sistan Plain

The characteristics of Sistan plain, such as river sedimentation, blowing of erosive winds, especially 120day winds, and the droughts in the past 20 years have made a suitable situation for wind erosion. One of the concrete symbols of wind erosion is sand displacement. Since the regions of sand displacement in this study were residential, the aim of this study was set to conduct a morphometric analysis of sand dunes, their displacement speed, and their role in posing hazards to these areas. To analyze the role of morphometric parameters in the displacement of barkhans, out of 10 barkhans formed in two wind erosion centers, seven were selected. Then, during the 120day wind period in Sistan area, their displacement was detected and documented. Afterwards, using the SPSS software, the regression analyses were done on the length, width, height, area, and the displacement of the ​​barkhans. The results indicated a negative correlation between the length of the barkhans and their displacement, while there was no significant correlation between the other parameters and the displacement.