ارائه مدل مفهومی اشتراک دانش و شبکه‌ سازی شرکت‌ های دانش ‌بنیان در زنجیره ارزش باتری ‏لیتیوم

هدف: با ورود به عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییرات عمده‌ای در حوزه کسب و کارها و شرکت‌ها در دنیا بوجود آمده است. یکی از این دستاوردهای عصرجدید ایجاد ارتباطات و همکاری‌های استراتژیک با سایر شرکت‌ها است، ازاین‌رو هدف از این پژوهش پاسخ به سوال اصلی تحقیق یعنی، چه عواملی بر شبکه‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم تاثیرگذار است؟ بوده و بررسی میزان ‏تاثیر عوامل شناسایی شده در کشور ایران، بر شبکه‌سازی ‏شرکت‌های ‏دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم  با ارائه مدل مفهومی می‌باشد.روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی و پیمایشی می‌باشد. به‌منظور گردآوری و تحلیل اطلاعات از روش ترکیبی (کیفی_کمی) استفاده شد، تلاش شد تا با ترکیب داده‌های کمی و کیفی، با دستیابی به شناختی عمیق از موضوع، زمینه افزایش تعمیم‌پذیری و صحت نتایج نیز فراهم گردد. در بخش کیفی پژوهش از روش تحلیل محتوا و در بخش کمی پژوهش از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و ‏نرم‌افزار ‏اسمارت پی ال اس نسخه 4 استفاده شد. جامعه آماری در بخش کیفی پژوهش، شامل 11نفر از خبرگان و متخصصین این حوزه و اساتید دانشگاهی است که به صورت هدفمند انتخاب گردیدند؛ ملاک انتخاب، آشنایی و شناخت خبرگان نسبت به موضوع مورد تحقیق و سابقه فعالیت متخصصین در حوزه باتری لیتیوم بود، که اعتبار بخش کیفی در نظر گرفته شد. در خصوص حجم نمونه نیز مصاحبه تا مرحله اشباع نظری ادامه پیدا کرد و بدین ترتیب پس از مصاحبه یازدهم داده‌ها به اشباع رسیدند،  مصاحبه‌ها به صورت حضوری و نمیه‌ساختاریافته توسط یک نفر انجام شد. در بخش ‏کمی پژوهش، نمونه آماری 72 نفر بوده‌اند، ابزار اصلی تحقیق پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت پنج‌تایی بوده که در بین متخصصین شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم در استان تهران و البرز و قم و هچنین اساتید دانشگاهی توزیع گردید. طراحی پرسش‌نامه با توجه ‌به ادبیات موضوع، انجام مصاحبه و شناسایی عوامل تاثیرگذار در شبکه‌سازی شرکت های دانش بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم صورت‌گرفت. در گام اول (کیفی) به شناسایی عوامل شبکه‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم پرداختیم و در گام دوم (کمی) تاثیر مستقیم و غیر مستقیم عوامل شناسایی شده، بررسی شد.یافته‌ها: یافته‌ها در این پژوهش نشان داد که، متغیرهای شناسایی شده در گام اول(کیفی)، ساختار شبکه، عوامل محیطی(اجتماعی، فرهنگی، حکمرانی)، اشتراک‌دانش، اعتمادسازی بین شرکت‌های دانش‌بنیان همکار، می‌باشند. ساختارشبکه و عوامل محیطی به عنوان متغیرهای مستقل و ‏اعتمادسازی بین شرکت‌های دانش‌بنیان همکار و ‏اشتراک‌دانش به عنوان متغیرهای میانجی می‌باشند. بعد از ترسیم مدل مفهومی پژوهش با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار اسمارت پی ال اس نسخه 4 برازش و روابط بین متغیرها آزمون گردید. برازش مدل پیشنهادی تحقیق در سه بخش مدل‌های اندازه‌گیری ، ساختاری و کلی مورد تایید قرار گرفت. در بخش مدل‌های اندازه‌گیری برای تعیین پایایی پرسشنامه از دو معیار  ضریب پایایی و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. مقادیر بالاتر از 0.7 نشان‌دهنده پایایی قابل قبول می‌باشد، که تمامی مقادیر بدست آمده مورد تایید بود، همچنین نتایج مربوط به روایی همگرا، که با توجه به مقادیر ave  که بیشتر از عدد 0.5می‌باشند، روایی همگرا را مورد تایید قرار داده است، روایی واگرا(ماتریس همبستگی، آزمون فورنل و لارکر) نیز مورد تایید قرار گرفت. در بررسی مدل ساختاری، که در آن روابط میان متغیرها موردتوجه قرار گرفت، ضریب تعیین و ضریب قدرت بررسی شد و هر دو ضریب مورد تایید قرار گرفت. در برازش بخش کلی، دو مدل اندازه‌گیری و مدل ساختاری مدنظر قرار گرفت و برازش بخش کلی کنترل شد، با توجه ‌به مقدار به‌دست‌آمده 0.646 از فرمول gof برازش کلی قوی برای مدل پژوهش را نشان داد.  بدین‌ترتیب، ساختارشبکه با مقدار آماره t (0.706) و اعتمادسازی بین شرکت‌های دانش‌بنیان همکار با مقدار آماره t (0.294) به دلیل کمتر بودن مقدار آماره t از عدد 1.96 به طور مستقیم بر شبکه‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم تاثیر ندارند و ساختار‌‏شبکه بر اعتمادسازی بین شرکت‌های دانش‌بنیان همکار با مقدار آماره t (25.880) تاثیر مثبت و معناداری دارد و ساختارشبکه بر اشتراک‌دانش با مقدار آماره t (2.828) تاثیر مثبت و معناداری دارد و اعتمادسازی بین شرکت‌های دانش‌بنیان همکار نیز بر ‏اشتراک‌دانش با آماره t  (8.824) تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین اشتراک‌دانش با آماره t (2.093) و عوامل محیطی(اجتماعی، فرهنگی، حکمرانی) با آماره t (2.645) نیز تاثیر مثبت ‏و معناداری ‏بر شبکه‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان در زنجیره ارزش باتری لیتیوم دارند‏.نتیجه‌گیری: باتوجه‌به اینکه ایران یک کشور درحال‌توسعه می‌باشد و سرعت شکل‌گیری شبکه در ایران (باوجود فرهنگ‌های متفاوت و عوامل اجتماعی ناپایدار و عوامل حکمرانی پیچیده) در بروکراسی حمایت از زنجیره ارزش باتری لیتیوم، کند می‌باشد؛ لذا شکل‌گیری شبکه در این فضای ناهمگون نیاز به حمایت‌های دولتی نظام‌مند و قانون‌گذاری قوه مقننه و ایفای نقش بازیگران موثر در این عرصه می‌باشد. شرایط محیطی معمولاً مربوط به صنعتی‌سازی اتفاق می‌افتد تا زمانی که زنجیره ارزش باتری لیتیوم در ایران در مرحله نمونه اولیه و توسعه فناوری می‌باشد عوامل محیطی تاثیرگذار، ولی با بار عاملی پایین می‌باشند؛ هنگامی این تاثیر به‌صورت چشمگیر خود را بروز می‌دهد که زنجیره ارزش باتری لیتیوم وارد فاز صنعتی‌شدن باشد و در آن زمان نیاز است اکوسیستم را شکل دهیم و آن اکوسیستم حلقه‌های بیرون که قوانین، منابع، سیاست‌گذاری و... است به ‌شدت خود را نشان می‌دهد.محدودیت پژوهش: هر فعالیت پژوهشی با مشکلات و محدودیت‌هایی روبرو است از جمله محدودیت‌های این تحقیق به قرار ذیل است: از آنجایی که متغییرهای این پژوهش به ویژه اعتمادسازی یک ویژگی فردی است، اعتماد به پاسخ‌های افراد و صداقت آن‌ها دشوار است. پژوهش‌هایی از این جنس بر پایه جمع‌آوری اطلاعات زیاد و دقیق تحقق می‌یابد که به دلیل نوظهور بودن فناوری  و عدم اعتماد و همکاری برخی از شرکت‌ها جامعه آماری را با محدودیت‌هایی همراه می‌نماید. این پژوهش محدود به شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه باتری لیتیوم می‌باشد و نمی‌توان آن را برای همه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های دیگر تعمیم داد.اصالت/ارزش: در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات تغییرات عمده‌ای در حوزه کسب‌وکارها و شرکت‌ها در دنیا بوجود آمده است ، یکی از این دستاوردهای این ایجاد ارتباطات و همکاری‌های استراتژیک با سایر شرکت‌ها از طریق شبکه‌سازی است و این توانمندی شبکه‎سازی می‎تواند به شرکت‌ها در ایجاد و بهبود ساختار شبکه‎های کسب‌وکارشان کمک نماید.

presenting a conceptual model of knowledge sharing and networking of knowledge-based companies in the lithium battery value chain

purpose: with the entry into the information and communication technology age, there have been significant changes in the field of business and companies worldwide. one of these achievements of the new era is the establishment of strategic communications and partnerships with other companies. therefore, the purpose of this study is to answer the main research question, namely, &what factors affect the networking of knowledge-based companies in the lithium battery value chain?& and to examine the impact of the factors identified in iran on the networking of knowledge-based companies in the lithium battery value chain by presenting a conceptual model.methodology: this research is applied in terms of purpose, description, and survey. a mixed method (qualitative-quantitative) was used to collect and analyse information. an attempt was made to combine quantitative and qualitative data to achieve a deep understanding of the subject, thereby increasing the generalizability and accuracy of the results. the content analysis method was used in the qualitative part of the research, and in the quantitative part, the structural equation modelling method and smartpls version 4 software were used. the statistical population in the qualitative part of the research included 11 experts and specialists in this field and university professors who were selected purposefully; the selection criteria were the experts’ familiarity and knowledge of the subject under study and the history of experts’ activities in the field of lithium batteries, which was considered valid for the qualitative part. regarding the sample size, the interview continued until the theoretical saturation stage, and thus, after the eleventh interview, the data reached saturation. the interviews were conducted in person and semi-structured by one person. in the quantitative part of the research, the sample size was (72) people. the primary research tool was a researcher-made questionnaire with a five-point likert scale distributed among experts in knowledge-based companies in the lithium battery value chain in tehran, alborz, and qom provinces, as well as university professors. the questionnaire was designed based on the literature on the subject, interviews were conducted, and factors influencing the networking of knowledge-based companies in the lithium battery value chain were identified. in the first step (qualitative), we identified the factors affecting the networking of knowledge-based companies in the lithium battery value chain. in the second step (quantitative), the direct and indirect effects of the identified factors were examined.findings: the findings in this study showed that the variables identified in the first step (qualitative) are network structure, environmental factors (social, cultural, governance), knowledge sharing, and trust building between partner knowledge-based companies. network structure and environmental factors are independent variables, and trust building between partner knowledge-based companies and knowledge sharing are mediator variables. after drawing the conceptual model of the research, the fit and relationships between the variables were tested using structural equation modelling with the partial least squares approach and smartpls version 4 software.