شناخت و فهم پدیده خستگی شناختی مدیران؛ تحلیل عوامل اثرگذار و پیامدها با روش نقشه شناختی فازی (نمونه پژوهش: شرکت‌های دانش‌بنیان استان لرستان)

امروزه عوامل بسیاری بر روی کاهش عملکرد، کارایی و اثربخشی مدیران در سازمان های دانش‌بنیان تاثیر گذارند که یکی از این عوامل خستگی شناختی مدیران است. خستگی شناختی مدیران به این موضوع اشاره دارد که ذهن مدیر به خاطر درگیری با مسائل غیرکارکردی، فرعی و غیرقابل اعتنا، توانش خود را به سبب کاهش ظرفیت فکری و توانش عقلانی از دست داده و در انجام وظایف اصلی خود همانند تصمیم گیری و برنامه ریزی به‌گونه‌ای ضعیف عمل می نماید. لذا پژوهش حاضر باهدف شناخت و فهم پدیده خستگی شناختی مدیران سازمان های دانش بنیان و تحلیل عوامل اثرگذار و پیامدها با روش شناختی فازی انجام پذیرفت. این پژوهش از لحاظ روش آمیخته و بر مبنای پژوهش کیفی و کمی است که از نظر فلسفه در زمره پژوهش های قیاسی استقرایی می گنجد. لذا پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی از حیث گردآوری اطلاعات در زمره پژوهش‌های اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش خبرگان و صاحب نظران در سازمان های دانش‌بنیان هستند که با روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس اصل کفایت نظری انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی پرسشنامه است که روایی و پایایی آن ها به ترتیب با استفاده از روایی محتوایی و روایی نظری و روش پایایی سنجی درون کدگذار و برون کدگذار برای مصاحبه و روایی محتوایی و پایایی بازآزمون برای پرسشنامه تائید شده است. داده های کیفی با نرم‌افزار اطلس تی و روش تحلیل محتوا و کدگذاری و داده های کمی با روش نقشه شناختی فازی تحلیل گردید. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که قرارگیری در شرایط غیرقابل کنترل و استرس زا، فرسودگی شغلی و هیجانی مدیران و اختلال در توانایی های شناختی به‌دلیل داشتن بیشترین درجه مرکزیت، مهم‌ترین عوامل پیشایندی خستگی شناختی مدیران سازمان های دانش بنیان هستند. همچنین پدیدآیی حالت انجماد فکری، کاهش انعطاف پذیری شناختی مدیران و تضعیف توانش تحلیل مدیران به‌عنوان مهم‌ترین عوامل پسایندی خستگی شناختی مدیران سازمان های دانش بنیان شناسایی شدند.

recognizing and understanding the phenomenon of managers’ cognitive fatigue; analysis of influencing factors and outcomes with fuzzy cognitive mapping method (research sample: knowledge-based companies in lorestan province)

today, many factors affect the reduction of performance, efficiency and effectiveness of managers in knowledge-based organizations, one of which is the cognitive fatigue of managers. the cognitive fatigue of managers refers to the issue that the manager’s mind has lost its ability due to the reduction of intellectual capacity and rational ability due to conflict with non-functional, secondary and unimportant issues and in performing its main tasks such as decision-making and planning. rezi works in a weak way. therefore, the current research was conducted with the aim of recognizing and understanding the phenomenon of cognitive fatigue of managers of knowledge-based organizations and analyzing the influencing factors and consequences with the fcm method. this research is based on a mixed method and based on qualitative and quantitative research, which, from the point of view of philosophy, is included in the category of inductive comparative research. therefore, the current research is an exploratory research in terms of practical purpose in terms of gathering information. the statistical population of the research is experts and experts in knowledge-based organizations, who were selected by purposeful sampling and based on the principle of sufficiency. the tool for collecting information is the qualitative part of the interview and the quantitative part of the questionnaire, whose validity and reliability are respectively determined by using content validity and theoretical validity, intra-coder and extra-coder reliability methods for the interview, and content validity and retest reliability for the questionnaire. it has been confirmed. qualitative data were analyzed with atlas.ti software and content analysis and coding method, and quantitative data were analyzed with fcm fuzzy mapping method. the results of this research indicate that being in uncontrollable and stressful situations, job and emotional burnout of managers, and impaired cognitive abilities due to having the highest degree of centrality, are the most important antecedent factors of cognitive fatigue of managers of knowledge-based organizations. . also, the phenomenon of intellectual freezing, reducing the cognitive flexibility of managers and weakening the analysis ability of managers were identified as the most important factors behind the cognitive fatigue of managers of knowledge-based organizations