بررسی روند تحولات «اکتساب دانش»: تحلیل علم‌سنجی پژوهش‌های ایران و جهان

هدف اصلی این پژوهش، تحلیل روند تولید علم در موضوع «اکتساب دانش» (با تمرکز بر ماهیت سازمانی آن) در منابع علمی است. تجزیه و تحلیل علم‌سنجی، از طریق ابزارهایی مانند هم‌نویسی،‎ همایندی واژگان، هم‌استنادی و خوشه‌بندی، مروری منتقدانه جهت شناسایی مضامین اصلی و مفاهیم هستی‌شناسانۀ موضوع فراهم می‌کند. تعداد مقالات موردبررسی، 245 مقالۀ لاتین (منتشرشده در پایگاه علمی sciencedirect) و 20 مقالۀ فارسی (منتشرشده در پایگاه‌های علمی ایران) بوده است. بازۀ زمانی مقالات لاتین از سال 1979 تا سال 2021 و بازۀ زمانی مقالات فارسی، از سال 1380 تا سال 1399 بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها، جستارها، پایگاه‌های دادۀ حاصل از جست‌وجو، تهیّۀ فهرست و کدگذاری بوده و روش تجزیه و تحلیل، ابزارها و نقشه‌های علم‌سنجی با استفاده از نرم‌افزارهای ms excel و vosviewer بوده است. نتایج روندهای عمومی نشان می‌دهد که از مبدا کشورهای پیشرفته به لحاظ اقتصادی تعداد بالاتری از مقالات اکتساب دانش نسبت به سایر کشورهای جهان منتشر شده است. تعداد مقالات از مبدا کشورمان در پایگاه بین‌المللی موردبررسی بسیار اندک بوده که با وجود شناخته شدن تدریجی اهمیت موضوعات اکتساب دانش سازمانی، ضروری است پژوهش‌های بیشتری با مبدا کشورمان در سطح منابع معتبر بین‌المللی تدوین و منتشر شود. یافته‌ها نشان می‌دهد روند زمانی نشر مقالات اکتساب دانش در جهان و در کشور با شیب ملایمی رو به افزایش است. شبکۀ همایندی کلّ واژگان، تمرکز و استقلال نسبی خوشه‌ها را نشان می‌دهد؛ چنان‌که مفاهیم گوناگونی در ارتباط با این موضوع شکل گرفته و تکامل یافته‌اند و خوشه‌های علمی دیگری را تشکیل داده‌اند. این موضوع اهمیت اکتساب دانش را به‌عنوان گرۀ مهمّی در شبکه‌های دانشی علم اطّلاعات به اثبات می‌رساند. با توجّه به شبکه‌های همایندی، ضروری است محقّقان حوزه‌های مدیریت دانش، یکپارچه‌سازی دانش، انتقال دانش، یادگیری، یادگیری سازمانی و منابع دانشی، آورده‌های پژوهشی اکتساب دانش را مدّنظر قرار دهند. نقشۀ روند زمانی ظهور کلیدواژگان حوزۀ اکتساب دانش، نشان‌دهندۀ طی شدن مراحل بلوغ این حوزۀ علمی در سال‌های اخیر است. با توجّه به یافته‌ها چنین برداشت می‌شود که کشف و نشر موضوعات و ایده‌های نوین توسّط پژوهشگران جدید در این حوزه امکان‌پذیر است و هنوز اشباع نظری در موضوعات اکتساب دانش به وجود نیامده است. پیوند گستردۀ مسائل آموزش و یادگیری سازمانی با اکتساب دانش، و تنوّع مسائل نرم مرتبط با آن از جمله نکات شایان توجّهی است که مدیران، پژوهشگران و سیاست‌گذاران حوزۀ علم و فنّاوری در خصوص مطالعات سازمان و مدیریت باید مورد توجّه قرار دهند.

Investigating the trend of Knowledge Acquisition developments: A Scientometric analysis of Iranian and global research

The main purpose of this study is to analyze the process of science production in knowledge acquisition subject, with a focus on its organizational essence, in scientific resources. Scientometric analysis was used to identify the key ontological themes and concepts of the subject through tools such as coauthor, coword, cocitation, and cluster analysis. The number of reviewed articles was 245 English articles published in ScienceDirect, and 20 Persian articles published in Iranian scientific databases. The period of English and persian articles was from 1979 to 2021. The data collection tools were queries, search databases, indexes, and codes, and the analysis method was scientometric tools and maps using MS Excel and VOSviewer software. The results of general trends show that from the origin of economically developed countries, a higher number of knowledge acquisition articles have been published than other countries. The number of articles from the origin of our country in the international database is very small, that due to the gradual recognition of the importance of organizational knowledge acquisition issues, it is necessary to publish more research with the origin of our country in the international databases. The research findings show that the time trend of publishing knowledge acquisition articles in the world and Iran is increasing with a gentle slope. The coword networks show the relative centralization and independence of the clusters; as various concepts related to this subject have been formed and evolved and have formed other scientific clusters. This result demonstrates the importance of knowledge acquisition as an important node in information science knowledge networks. Concerning CoOccurrence networks, it is necessary for researchers in the fields of knowledge management, knowledge integration, knowledge transfer, learning, organizational learning, and knowledge resources, to pay attention to findings of knowledge acquisition research. The timeline of the emergence of keywords in the field of knowledge acquisition shows the maturity of this field in recent years. Based on the findings, it is understood that the discovery and dissemination of new topics and ideas by new researchers in this field are possible and there is no theoretical saturation in the topics of knowledge acquisition. The wide connection of organizational education and organizational knowledge acquisition, and the variety of soft issues related to them, is a significant point for managers, researchers, and policymakers in the field of science and technology.