استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی در پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت سیلاخور)

بسیاری از منابع آب زیرزمینی در اثر برداشت بی رویه از نظر کیفی افت محسوس پیدا کرده و علاوه بر مشکلات کمی دچار مشکلات کیفی نیز شده است. از این رو، پتانسیل‌یابی و اکتشاف منابع آب زیرزمینی به پیشرفتی در زمینه تحقیقات هیدروژئولوژی تبدیل شده است. در این پژوهش، با هدف تحلیل و ارزیابی مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی در دشت سیلاخور و توسعه روشی اصلاح شده، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، استفاده شده است. یازده لایه‌ی موضوعی شامل لایه‌های لیتولوژی، بارش، پوشش گیاهی، تراکم و فاصله از گسل، ارتفاع، شیب، دما، کاربری اراضی، تراکم و فاصله از آبراهه براساس پردازش تصاویر ماهواره‌ای و داده‌های آماری تهیه و به هر کدام از لایه‌ها و طبقات آن لایه، وزنی براساس فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی اختصاص داده شد. نقشه‌ی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در پنج طبقه شامل پتانسیل بالا، خوب، متوسط، کم و ضعیف پهنه‌بندی گردید. بر این اساس، 56% مساحت دشت دارای پتانسیل بالا تا متوسط است که بیشتر در مرکز و جنوب غربی دشت قرار گرفته و منطبق بر آبرفت‌های کواترنری و سازندهای سخت کربناته می‌باشد. اعتبار سنجی توسط تعداد، موقعیت و میزان برداشت از چاه‌های بهره‌برداری موجود در منطقه انجام و مشخص شد که 89% از چاه‌های بهره‌برداری در مناطقی با پتانسیل آب زیرزمینی متوسط تا بالا قرار گرفته‎اند. از این رو، استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی، روشی موثر و قابل اعتماد برای تعیین مناطق دارای پتانسیل آب زیرزمینی است که می‌تواند برای توسعه و مدیریت منابع آب زیرزمینی به کار گرفته شود.

application of fuzzy hierarchical analysis process in groundwater potential mapping (case study: silakhor plain)

many groundwater resources have been significantly reduced in quality due to improper harvesting, and in addition to few problems, they have also suffered from quality problems. hence, the potential mapping and exploration of groundwater resources have become a breakthrough in the field of hydrogeological research. in this study, with the aim of analyzing and evaluating areas with groundwater potential in silakhor plain and developing a modified method, the process of fuzzy hierarchical analysis and gis has been used. eleven thematic layers including layers of lithology, rainfall, vegetation cover, lineament density and distance, elevation, slope, land surface temperature, land use and drainage density and distance were prepared based on satellite image processing and statistical data. each layer and its classes were assigned a weight based on the fuzzy analytic hierarchy process. groundwater resource potential map was classified into five classes including high, good, medium, low and poor potential. accordingly, 56% of the plain area has high to medium potential, mostly located in the central and southwest of the plain, consistent with quaternary alluviums and carbonate hard rocks. validation was done by the number, location and amount of withdrawals from exploitation wells in the area and it was found that 89% of the wells were located in areas with moderate to high groundwater potential. therefore, using the fuzzy hierarchical analysis process is an effective and reliable way to identify areas with groundwater potential that can be used to develop and manage groundwater resources.