توسعه شهرک‌های گلخانه‌ای و تاثیر آن بر تراز آب زیرزمینی آبخوان‌های حوضه آبریز آجی‌چای با استفاده از مدل swat

کشت محصولات کشاورزی در محیط گلخانه به علت ایجاد شرایط مناسب رشد گیاه در طول سال، افزایش چند برابری تولید و کاهش آب مصرفی یکی از راه کارهای اصلی استفاده بهینه از منابع آب می باشد. در این تحقیق دو سناریو با توجه به سیاست های فعلی توسعه شهرک های گلخانه ای در کشور ایران و یک سناریو ایده آل (سناریو سوم) جهت توسعه شهرک های گلخانه ای تنظیم گردیده است. جهت ارزیابی اثرات اجرای سناریوهای توسعه شهرک های گلخانه ای از مدل ابزار ارزیابی آب و خاک (swat) استفاده گردید. شاخص های آماری حاکی از دقت بسیار بالای شبیه سازی ایستگاه های آب سنجی مورد مطالعه می باشد، بطورریکه در ایستگاه آب سنجی آخولا (خروجی حوضه) آماره های همبستگی، نش-ساتکلیف و مجذور میانگین مربعات خطا در دوره واسنجی به ترتیب برابر با 0.92، 0.83 و 6.48 مترمکعب بر ثانیه و در دوره صحت سنجی به ترتیب برابر با 0.86، 0.73 و 3.23 مترمکعب بر ثانیه بوده است. توسعه شهرک های گلخانه ای با مساحت 1875 هکتار در حوضه آجی چای به ازای سناریو اول و دوم به ترتیب موجب افت متوسط 11.68 و 4.41 متری تراز آب زیرزمینی آبخوان های حوضه آجی چای نسبت به شرایط اولیه گردیده است. شبیه سازی سناریو سوم باعث افزایش تراز آب زیرزمینی آبخوان های تبریز، آذرشهر، دامنه شمالی سهند، بستان آباد، دوزدوزان، مهربان، بیلوردی، اسب فروشان و سراب به ترتیب برابر با 4.12، 2.73، 1.45، 8.88، 10.93، 2.90، 4.79، 2.99 و 3.31 متر و جبران حجم زیادی از بیلان منفی آن ها شده است. نتایج نشان دادند که توسعه شهرک های گلخانه ای با استفاده از منابع آبی جدید می تواند باعث افزایش تولید محصولات کشاورزی و همچنین تشدید روند کاهشی تراز آب زیرزمینی گردد.

study of the development of greenhouse estates and its impact on groundwater levels of ajichay basin aquifers using swat model

greenhouse crops production is one of the major strategies for managing optimum use of water resources due to creating desirable conditions for plant growth over the year, multiplying production and reducing water usage. in the present study, two scenarios were adopted according to the current policies for the development of greenhouse towns in iran and an ideal scenario (third scenario) was also considered for the development of greenhouse towns. the soil and water assessment tool (swat) model was used to evaluate the impacts of the implementation of development scenarios of greenhouse towns. statistical indicators showed very high accuracy in simulating hydrometric stations of study area, as for akhola hydrometric station (basin outlet), the statistics of correlation factor, nash-sutcliffe efficiency (nse), and root mean squared error (rmse) in the calibration period were 0.77, 0.62, and 6.21 m3 s-1, respectively, and in the validation period were 0.83, 0.66, and 3.09 m3 s-1, respectively. the development of greenhouse towns with an area of ​​1875 ha in ajichay basin for the first and second scenarios resulted in an average drop of 11.68 m and 4.41 m in the groundwater level of the aquifers in ajichay basin compared to the initial conditions. simulation of the third scenario increases the groundwater level of aquifers of tabriz, azarshahr, damaneh shomali sahand, bostanabad, duzduzan, mehraban, bilverdi, asbforoshan and sarab by 4.12, 2.73, 1.45, 8.88, 10.93, 2.90, 4.79, 2.99, and 3.31 m, respectively, and also has compensated a large amount of their negative balance. the results revealed that the development of greenhouse towns using new water resources can increase agricultural crop production and also intensify the downward trend in groundwater levels.