ارزیابی گزینه های مختلف سیستم انتقال آب بین حوضه‌ای با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره (مطالعه موردی: طرح انتقال آب بهشت‌آباد)

نیاز روز افزون منابع آب برای اهداف مختلف همچون کشاورزی، شرب و صنعت، دستیابی به آب قابل برنامه‌ریزی را با مشکلات و محدودیت‌های فراوانی مواجه کرده است. در سال های اخیر، به سبب افزایش جمعت شهرها و عدم توزیع مکانی منابع آب، انتقال آب بین حوضه ای اجتناب ناپذیر بوده و به عنوان یکی از راهکارهای حل مشکلات کمبود آب مطرح است. با توجه به پیچیدگی طرح‌های انتقال آب بین حوضه ای به سبب تعدد عوامل درگیر مانند مسائل زیست محیطی، حقابه و بیلان آب، توجهات اجتماعی و مهاجرت، تصمیم گیری در خصوص انتقال آب و یا تاثیر انتقال آب حوضه ای بسیار مهم است. علی رغم وجود روش های متنوع تصمیم گیری چندمعیاره، هنوز این روش‌ها به شیوه مناسب در پروژه‌های اجرایی و زیربنایی ملی همچون انتقال آب حوضه‌ای استفاده نشده اند. یکی از طرح های زیربنایی انتقال آب حوضه‌ای، انتقال آب از چهارمحال و بختیاری به فلات مرکزی ایران موسوم به طرح بهشت آباد است. در پژوهش حاضر سه گزینه پیشنهادی طرح انتقال آب بهشت‌آباد با در نظر گرفتن 14 معیار کمی و کیفی با استفاده از پرسش‌نامه مقایسات زوجی، نظر خبرگان و متخصصان با روش تحلیل سلسله مراتبی که از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره می‌باشند، رتبه‌بندی گردیدند و گزینه برتر برای انتقال آب مشخص شد. نتایج نشان داد، معیار هزینه جاری و هزینه سرمایه مهم‌ترین معیار بود و معیار مشکلات زمین‌شناسی مخزن به عنوان کم اهمیت‌ترین معیار معرفی شده‌اند. همچنین با تغییر در مقادیر وزن هر معیار، تحلیل حساسیت معیارهای مورد مطالعه سنجیده شد. نتایج این پژوهش می تواند مسیر ساده ای به جهت بکارگیری روش شناسی پروژه‌های انتقال آب حوضه‌ای علی الخصوص در برخی موارد که هیچ گونه دید روشنی از مخاطرات و فرجام آن ها نیست؛ ارائه دهد.

Evaluation of different options of inter-basin water transfer system using multivariate decision making method (Case study: Beheshtabad water transfer project)

The increasing water resources demand for various purposes, such as agriculture, drinking and industry, has faced many difficulties and limitations in achieving programmable water. In recent years, interbasin water transfer is inevitable due to an increase in population cities and inappropriate spatial water resources distribution and is regarding as one of solving ways of water shortage issues. Regarding the complexity of the interbasin water transfer projects caused by various factors of getting involved such as environmental issues, right of water and water balance, social cautions and immigration, the decisionmaking about water transfer and interbasin water transfer effects is very important. Despite the existence of various multivariate decisionmaking approaches, still these methods have not applied in an appropriate way in national executive and infrastructure projects like interbasin water transfer. One of interbasin water transfer infrastructure projects is water transfer from Charmahal_O_Bakhtiari province to Iran central plateau called the Beheshtabad project. In the present research, 3 recommended options of the Beheshtabad water transfer project considering 14 quantity and quality criteria using pairwise comparisons questionnaires, expert knowledge was ranked using analytical heretical process method that is a multivariate decisionmaking approach and the best option was identified for water transfer. Results showed that current and capital cost criteria were identified as the most important criteria and reservoir geological issues criteria was identified the less important criterion. Also, the sensitivity analysis of studied criteria was assessed using a change in the weight of each criterion. The results of this study could present a simple way in order to mythological usage of interbasin water transfer projects especially in some cases that there is no clear vision of hazards and consequences.