اعتبارسنجی نتایج بهینه‌سازی شبکه پایش سطح آب زیرزمینی دشت دهگلان

در دهه‌های اخیر بهینه‌سازی پیزومتر‌ها و کاهش هزینه داده‌برداری بسیار رایج شده و با اقبال جوامع علمی مواجه شده است. دشت دهگلان یکی از دشت‌های بزرگ استان کردستان است که به دلیل تعداد بسیار زیاد چاه‌های مجاز و غیر‌مجاز به صورت قابل توجهی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و این امر باعث افت شدید سطح آب زیرزمینی در این دشت شده است. هدف از این پژوهش بهینه‌سازی شبکه پایش سطح آب زیرزمینی آبخوان دشت دهگلان با استفاده از روش کریجینگ و اعتبار‌سنجی آن است. بر همین اساس از اطلاعات پیزومتر‌های فعال این دشت در دوره‌های تنش آبی مختلف یعنی داده‌های مربوط به ماه‌های سال‌های 1385، 1390 و 1395 استفاده شده است. برای هر ماه، ابتدا بهترین واریوگرام از بین مدل‌های موجود در arc gis بر اساس کمترین اثر قطعه‌ای، بیشترین شعاع تاثیر و کمترین سقف، انتخاب و بر آن برازش داده شد. پس از محاسبه خطای تخمین، پیزومتری که در حین اعتبارسنجی متقابل، کمترین خطا را داشت، حذف گردید. مجدداً با تکرار این عملیات تا رسیدن به خطای تخمین کمتر از 11 درصد اولین درون‌یابی، شبکه بهینه تعیین شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که در زمان‌های مختلف، پیزومتر‌های قابل حذف از ماهی به ماه دیگر متفاوت‌اند و در بازه زمانی بلند مدت نمی‌توان از داده‌برداری هیچ یک از پیزومتر‌ها صرف نظر کرد. اگرچه حذف پیزومترها در اولین دوره تنش آبی مشکل خاصی را به وجود نیاورده است اما در تنش آبی بعدی که کاهش سطح آب زیرزمینی در طول زمان سبب خشک شدن برخی از پیزومتر‌ها و خارج شدن آن‌ها از شبکه داده‌برداری شده است، مشکل ساز شده و اعتبار و پایایی نتایج بهینه‌سازی را رد می‌کند. در بهینه‌سازی شبکه پایش باید بسیار محتاط بود و استفاده از داده‌های فصلی به جای دادههای ماهانه، می‌تواند مقادیر خطا را خفیف جلوه داده و گمراه کننده باشند.

The validation of results of groundwater monitoring network optimization for Dehgolan Plain

In recent decades, optimization of piezometers and the reducing costs of data logging have been favored by scientific societies and become very conventional. Dehgolan plain is one of the great plains of Kurdistan province, which has been significantly exploited in recent years due to a lot of authorized and illegal wells. These wells have caused a sharp decrease in water table in this area. The purpose of this study is validating of optimization the groundwater monitoring network of Dehgolan aquifer using kriging. Hence, the active piezometers of this plain have been used in different water stress periods including 12 months of 2006, 2011 and 2016. Therefore, for each month, the best variogram was chosen based on the lowest nugget effect and ceiling and the maximum range. After calculating the estimation error during cross validation, one piezometer with least root mean square error was removed. The optimal network was determined by repeating this operation until the error of the estimate was less than 11% of the first interpolation. The results show that removable piezometers vary for different months and in a long time none of them can be ignored. Although removing of the piezometers during the first stress period did not pose a particular problem, in next water stress periods created problem and rejected the validity and reliability of optimization results due to decreased water table over time that cause to dry some piezometers. One should be very cautious in monitoring network optimization because using the seasonal data instead monthly data can be misleading and reduces the error.