پیش‌بینی الگوی پراکنش مکانی شاخص‌های کیفی آب زیر‌زمینی استان گلستان برای مصارف کشاورزی با استفاده از زمین‌آمار و Gis

امروزه یکی موانع توسعه و گسترش کشاورزی پایدار کیفیت نامناسب آب آبیاری است. آبیاری با آب‌های فاقد کیفیت مطلوب می‌تواند مشکلاتی در رابطه با شوری، نفوذپذیری و مسمومیت ایجاد نماید. این تحقیق به‌منظور پیش‌بینی الگوی پراکنش مکانی شاخص های کیفی آب زیرزمینی استان گلستان برای مصرف کشاورزی انجام گرفت. بدین‌منظور تغییرات مکانی پارامترهای ec، tds، sar، ph، na+، cl، so42، ca2+، hco3، na%، es (شوری موثر) و ps (شوری بالقوه) بر اساس آمار کیفی 207 حلقه چاه، مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نیم تغییرنمای تجربی پارامترها محاسبه و بهترین مدل تئوری بر آن‌ها برازش شد. سپس میان‌یابی پارامترهای مورد بررسی با استفاده از روش کریجینگ صورت گرفت و نقشه‌های پهنه‌بندی شده در محیط gis تهیه گردید. برای ارزیابی ریسک شوری و سمیت آب، نقشه‌های احتمال عبور از حد آستانه معین برای برخی پارامترها و شاخص‌های کیفی با استفاده از روش کریجینگ شاخص ترسیم شد. نتایج نشان داد تمامی پارامترهای کیفی آب از همبستگی مکانی خوب با ساختار کروی برخوردارند. براساس نقشه‌های پهنه‌بندی شده و استاندارد آزمایشگاه شوری خاک امریکا و نیز دستورالعمل fao، منطقه به نواحی مختلف از نظر کیفیت آب تقسیم‌بندی شد. نتایج نشان داد حدود 95% منطقه دارای آبی با کیفیت متوسط از نظر شوری و سدیمی (c3s1 و c3s2) می‌باشد. از طرفی بر اساس دستورالعمل fao 89% منطقه از آبی با کیفیت خوب و متوسط برخوردار است. آب با کیفیت خوب بیشتر شامل نواحی شرقی، جنوب شرقی و شمال غربی منطقه با مساحت حدود 2592 کیلومتر مربع می‌باشد. بر اساس نقشه‌های احتمال es و ps، احتمال بروز مشکل شوری در نواحی مرکزی و بخش‌هایی از غرب منطقه بیشتر است. طبقه‌بندی های انجام شده همراه با نقشه‌های احتمال تولید شده می‌تواند کمک موثری به برنامه‌ریزان و مدیران ذیربط در اتخاذ تصمیمات مدیریتی صحیح برای بهره‌گیری مناسب از منابع آب و خاک در راستای نیل به کشاورزی پایدار در منطقه بنماید.