تغییرات زمانی و مکانی شاخص خشکسالی آب زیرزمینی، مطالعه موردی: حوزه آبریز زهره-جراحی

با توجه به اهمیت زیاد منابع آب زیرزمینی در کشور، مطالعه خشکسالی‌های هیدروژئولوژیکی و عوامل موثر بر افت سطح آب‌های زیرزمینی در راستای ارائه راهکارهای مدیریتی این منابع حیاتی ضروری است. هدف این تحقیق، تحلیل روند تغییرات آب زیرزمینی و ارزیابی خشکسالی آب زیرزمینی در حوزه آبریز زهره جراحی با استفاده از شاخص‌های خشکسالی gri و sdi در یک دوره آماری ده ساله (1395-1385) می‌باشد. نتایج نشان داد، در بیشتر محدوده‌های مطالعاتی همبستگی بین شاخص‌های gri و sdi وجود دارد. البته در برخی موارد تاثیر خشکسالی هیدرولوژی بر آبهای زیرزمینی با تاخیر زمانی 6 ماه تا یک ساله صورت می‌گیرد. به طور کلی شاخص خشکسالی gri در طول دوره آماری ده ساله حوزه آبریز زهره جراحی، در مرکز و حوالی غرب حوزه آبریز مذکور و بخصوص محدوده مطالعاتی امام زاده جعفر نمایان‌تر می‌باشد. مربوط به محدوده مطالعاتی امام زاده جعفر می باشد. همچنین، در سال‌های پایانی این دوره آماری محدوده‌های مطالعاتی در جنوب شرقی حوزه نیز درگیر خشکسالی‌های شدیدتری شده‌اند که با مقادیر شاخص sdi نیز انطباق دارد. در سال آبی 95-1394 آب های زیرزمینی محدوده مطالعاتی لیشتر طبق شاخص gri دارای ترسالی شدید با مقدار شاخص 1.60 بوده است و همچنین طبق این شاخص در همین سال خشکسالی متوسط با مقدار شاخص 1.42 در محدوده مطالعاتی فهلیان رخ داده است. اگرچه در بیشتر موارد وقوع خشکسالی اقلیمی و به تبع آن خشکسالی هیدرولوژی باعث افت سطح آب زیرزمینی در حوزه شده است؛ اما نتایج مقایسه بین دو نوع خشکسالی نشان می‌دهد که عوامل دیگری همچون برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی نیز در این امر موثر هستند.

Spatiotemporal variations of groundwater drought indices, Case study: Zohreh Jarrahi watershed

Considering the importance of groundwater resources in the country, the study of hydrogeological droughts and effective factors on groundwater drawdown is essential to provide management solutions of these vital resources. Therefore, the purpose of this study is to analyze the trend of groundwater variations and assessment of groundwater drought in the Zohreh Jarrahi watershed using SDI and GRI drought indices in a tenyear statistical period (20062016). The results show that in most study areas, there is a correlation between GRI and SDI indices. However, in some cases, the effect of hydrological drought on groundwater was shown with the delay of 6 months to one year. In general, the GRI drought index is more prominent during the tenyear statistical period in the center and around the west of the Zohreh Jarrahi watershed and in particular the Imamzadeh Jafar study area. Moreover, in the final years of statistical period, the study areas in the southeastern part of the region have also been affected by droughts which are also correlated with SDI values. In the year 2015 2016, the groundwater of the Leishter study area, according to the GRI index, has a severe drought with a value of 1.60, and according to this indicator, the average drought in the same year with a value of 1.42 in the Fahlian study area occurred. Although, in most cases, the occurrence of climate drought and consequently hydrological droughts caused a groundwater drawdown in the watershed area, but the results of the comparison between the two types of drought indicate that other factors such as excessive groundwater withdrawal are also effective.