مدل‌سازی رابطه هیدروژئولوژیکی آبخوان دشت صحنه-بیستون با رودخانه گاماسیاب و مدیریت آبخوان

افزایش بی‌رویه جمعیت در سه دهه اخیر، محدودیت منابع آب‌های سطحی، فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، شهری و بهره‌برداری بیش‌ازاندازه از آبخوان‌ها باعث وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیری ازنظر کمّی و کیفی به منابع آبی کشور ایران شده است. برای جلوگیری از ادامه افت کمّی و کیفی، مدیریت بهره‌برداری و حفاظت از آب‌های زیرزمینی باید به‌عنوان یک اصل و پایه در برنامه‌ریزی‌های کشور قرار گیرد. مدیریت منابع آب زیرزمینی مستلزم شناخت کافی از سیستم آبخوان و نیز به‌کارگیری ابزاری است که بتواند عکس‌العمل تنش‌های مختلف کمّی و کیفی وارده به آبخوان را در شرایط فعلی و آینده شبیه‌سازی کند. در این ارتباط با استفاده از مدل‌ می‌توان شرایط واقعی در طبیعت را با دقت مناسبی شبیه‌سازی و به نتایج قابل قبولی دست‌یافت. محدوده مطالعاتی حوزه گاماسیاب در دشت صحنه-بیستون در شرق استان کرمانشاه واقع ‌شده است. در این ناحیه تنها یک مورد تحقیق در بخش کوچکی از آبخوان انجام شده و شرایط حاکم بر سایر نواحی دشت مورد بررسی قرار نگرفته است. لذا در تحقیق حاضر وضعیت آبخوان و ارتباط آب‌های سطحی و زیرزمینی در تمامی پهنه آبخوان دشت صحنه-بیستون با استفاده از کد modflow 2000 توسط نرم‌افزار gms v10 شبیه‌سازی شد. نتایج به دست آمده از مدل نشان می‌دهد که بودجه آبی دشت صحنهبیستون در سال آبی 88-87 منفی و برابر 22.81 میلیون مترمکعب در سال است. عمده‌ترین عامل تغذیه کننده آبخوان نیز تغذیه از رودخانه به میزان 24.88 میلیون مترمکعب در سال است و مهم‌ترین عامل تخلیه کننده آبخوان، پمپاژ از چاه های بهره برداری به میزان 36.04 میلیون مترمکعب در سال است. به نتایج مدل نشان می‌دهد که رودخانه گاماسیاب آبخوان را در دو ناحیه تغذیه می‌کند و در سایر نواحی آبخوان را تخلیه می‌کند. در مجموع 15.35 میلیون مترمکعب در سال توسط رودخانه آب از آبخوان تخلیه می شود.

Modeling the Hydrogeological Relationship of SahnehBistoon Plain Aquifer with Gamasiab River and Aquifer Management

Excessive population growth over the past three decades, limited surface water resources, agricultural, industrial, urban activities and excessive exploitation of aquifers have caused irreparable damage to Iran''s water resources regarding quality and quantity. To prevent the continuation of quantitative and qualitative decline, management of exploitation and protection of groundwater should be the basis of planning in the country. Groundwater management requires an adequate understanding of the aquifer system and the use of a tool that can simulate the response to the various quantitative and qualitative stresses of the aquifer in the current and future conditions. In this regard, by using the model, real conditions in nature can be simulated with good accuracy and achieved to acceptable results. The study area of Gamasiab is located in SahneBisotun plain in the northeast of Kermanshah province. In this area, only one case investigated in a small part of the aquifer. In this study, the status of the aquifer and the relationship between surface and groundwater in the entire aquifer zone of SahnehBistoon plain simulated with the use of the MODFLOW 2000 code, the GMS v10 software. The results of the model show that the water budget of SahnehBisotun plain is negative in the year 8887 and is 22.81 million cubic meters per year. The river is the main factor that recharges the aquifer, which is 248.8 million cubic meters per year, and pumping from water wells is the most crucial factor in the drainage of aquifers, which is 36.4 million cubic meters per year. The results of the model show that the Gamasiab River recharges the aquifer in two reaches and drains the aquifer in other reaches. The river drains 15.55 million cubic meters of water per year from the aquifer.