ارزیابی کیفی آب سطحی و زیرزمینی حوضه رودخانه خررود (جنوب استان قزوین)

ارزیابی کیفیت آب بر مبنای مجموعه‌ای از شاخص‌های فیزیکی، شیمیایی، زیستی و رادیواکتیو انجام می گیرد و اهمیت زیادی برای مصارف انسانی آن دارد. یکی از شاخص‌های کیفی شیمیایی آب، شوری (غلظت کل نمک‌های محلول در آب) است. عامل شور کننده آب ممکن است منشا طبیعی یا انسان‌زاد داشته باشد. یکی از عوامل شوری منابع آب با منشا طبیعی، وجود لایه‌های تبخیری در حوضه‌های آبریز رودخانه‌ها است. این پژوهش با هدف بررسی عوامل زمین‌شناسی موثر در شوری منابع آب سطحی و زیرزمینی حوضه رودخانه خررود انجام شده است. مساحت کل این حوضه 5500 کیلومترمربع می‌باشد که 4130 کیلومتر آن در استان قزوین واقع شده است. تراز این حوضه بین 1200-1680 متر بالاتر از سطح دریاهای آزاد می باشد و در زون ساختاری ایران مرکزی قرار گرفته است. بررسی‌های میدانی و آزمایش‌های فیزیکوشیمیایی ( کیفی) بر روی بازه ‌ی باختری این حوضه (از اولین سرشاخه رودخانه در استان زنجان تا آبگرم) انجام شده است. نمونه‌های آب در دو دوره خشک و مرطوب سال آبی 93-92 برداشت شده‌اند. نتایج نشان می‌دهند سنگ‌های میوسن با لیتولوژی گل‌سنگ با بین لایه های ماسه سنگ و لایه های تبخیری (هالیت و ژیپس) بیش‌ترین اثر را در شوری منابع آب داشته‌اند. فراوان ترین کاتیون و آنیون در آب رودخانه، به ترتیب سدیم و کلر (تیپ کلرورهسدیک)، می باشند. میزان شوری آب رودخانه در بخش میانی محدوده مطالعه به شدت افزایش و سپس به تدریج به سوی خاور کاهش می‌یابد. میزان غلظت کل نمک‌های آب زیرزمینی نسبتاً ثابت است. این میزان (و نیز ضریب هدایت الکتریکی آب زیرزمینی) به تدریج از حاشیه‌ی شمال باختری به سوی جنوب خاوری حوضه کاهش می یابد. بیش ترین میزان نمک محلول آب رودخانه  در ایستگاه‌های داخرجین، اروان و معدن نمک شوراب (به ترتیب، 53 ، 45 و 47 گرم در لیتر) اندازه‌گیری شده است.

Evaluation of surface and groundwater quality of Kharrud River basin(S Qazvin Province)

Evaluation of water quality is based on some chemical, physical, biological, and radiological characteristics of water and is of great importance for human utilities. One of the chemical characters of water is its salinity (total dissolved salts of water). It may have natural or antropogenic origin. A reason of high salinity of water resources is occurrence of evaporate layers in river watersheds. The aim of this research was investigation of the effect of geological formations on the water salinity of the KharRud River basin. The total area of the basin is 5500 Km2 and 4130 Km2 of this area is located in Qazvin Province. The basin height is 1200 1680 m above sea level; it is located in the Central Iran Structural Zone. Field studies and physicochemical analysis were done in the the western reach of the basin (from the first tributary in Zanjan Province to AbeGarm).The results show the Miocene rocks (lithology: mudstone with sandstone and evaporate intercalations) are the main source of the dissolved salts of river water. Water samples were taken in wet and dry seasons of the 201314 hydrologic year. The most dominant cation and anion in the river water samples are sodium and chlorine (respectively, NaCl type). Salinity significantly increases in the middle segment of the river; it gradually decreases eastward. The groundwater salinity is almost constant. It (associated with the ground water electrical conductivity) gradually decreases eastward.Thehighest salt content of the river water was measured in Dakhrajin, Arvan and Shurab salt mine (53, 45 and 47 g/l, respectively).