تبیین الگوی نظری تحقق شهر هوشمند در افق 1415 در چارچوب آینده‌نگاری راهبردی با استفاده از fcm و mental modeler

بیان مسئله: عدم قطعیت ‌ها، بحران‌ های طبیعی و انسانی، ظهور فناوری ‌ها، رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی با فشارهای اکولوژیکی، اجتماعی و زیرساختی، همگی موید این مطلب هستند که چارچوب‌ های سنتی مدیریت شهری به عنوان یک راهکار برون رفت از این چالش های روزافزون دیگر به تنهایی نمی توانند راهگشا باشند و برای توسعه پایدار شهری در افق آینده لازم است تا از چارچوب ‌های نوینی همچون آینده نگاری شهرهای هوشمند استفاده نموده و برنامه ریزی های شهری را با رویکردهای سناریوپردازانه مبتنی بر آینده‌ نگاری ترکیب نمود (zali et al, 2016). به کمک سناریوپردازی می توان آینده‌ های بدیل پیش روی شهرهای هوشمند را ترسیم نمود و به فهم برنامه ریزان و سیاست پردازان شهری جهت دهی نمود. با توجه به اینکه یکی از ضعف های بالقوه سناریوپردازی این است که به تنهایی نمی تواند فهم جامعی در خصوص نتایج حاصل از وقوع هریک از سناریوها ارائه دهد لذا لازم به نظر می رسد تا از ابزارهای تکمیلی جهت آینده‌ نگاری راهبردی شهرهای هوشمند بهره برد.هدف: هدف این پژوهش، تبیین الگوی نظری تحقق شهر هوشمند در افق 1415 در چارچوب آینده‌نگاری راهبردی با استفاده از ابزارهای مکمل جهت پوشش دهی به ضعف‌ های روش سناریونگاری است تا خط فکری جامعی در سیاست پردازان و مدیران شهری ایجاد نماید و موانع مدیریت و پیشران‌ های کلیدی موثر بر این فرایند را برای اذهان برنامه ‌ریزان شهری در افق 1415 مطابق با اسناد بالادستی فراهم آورد.روش: برای تحقق این منظور، ابتدا مهمترین پیشران ها و موانع تحقق شهر هوشمند در قالب سناریوهای مختلف شناسایی شده و سپس در قالب mental modeler و به کمک مدل fcm دسته بندی شده ‌اند. نتایج بدست آمده از خبرگان پژوهش با استفاده تکمیل ماتریس اثرات عناصر بر همدیگر منجر به تدوین نقشه شناختی فازی تحقق شهر هوشمند شده است که برای کمک به درک و فهم بهتر به صورت گرافیکی نیز ارائه شده و مرکزیت و تاثیرگذاری عوامل تصویر گردید.یافته‌ها: خروجی‌ ها نشان می ‌دهد که در دسته عناصر از نوع موانع تحقق شهر هوشمند عناصر «عدم رعایت اصل عدالت، توازن و تعادل در ابعاد اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی (فقدان مدیریت بهینه منابع شهری)»، «کالایی شدن زمین» و «عدم توسعه متوازن و رشد لجام گسیخته شهری و ظهور بافت ‌های مسئله‌دار» به ترتیب با شدت 8.58، 7.92 و 7.65 بیشترین تاثیرات را از سایر عناصر مدل پذیرفته‌ اند. از حیث اثرگذاری بر مبنای نتایج حاصله، دو عدم قطعیت «افزایش روند مهاجرپذیری شهرها» و «تولید و تحویل آنی (اقتصاد آنی اشیا)» بیشتر از همه عناصر اثرگذار بوده اند.نتیجه ‌گیری:بر اساس نتایج ارائه شده، الگوی نظری تحقق شهرهای هوشمند بر اساس روش آینده نگارانه ترکیبی ارائه شده است که می تواند به عنوان الگو در تحقق شهرهای هوشمند بکار برده شود.

explanation of the theoretical model of the smart city of rasht in the horizon of 1415 in the framework of strategic foresight using fcm in mental modeler

introduction: the smart city is one of the issues that have been the focus of governments, organizations related to urban management, knowledge-based and technology companies, universities and research institutes, and the public sector in recent years. although studies in the field of smart cities have been conducted topically in one dimension at the national or international level for nearly two decades, a study considering all dimensions of a smart city simultaneously has received less attention. to create an integrated outlook on all aspects of urbanization, policymakers have presented models for developing and maintaining cities based on modern technologies, which have been introduced as smart cities. the confrontation of ultra-modern cities with the city of the industrial age (contemporary) is another urban problem in the modern age because the needs and issues in this age differ from the conditions in which the industrial age approaches were developed (un, 2018). therefore, according to the growth of urbanization worldwide, it is very important to find solutions to meet the challenges of urbanization. one of these solutions is the concept of sustainable smart cities (ibrahim et al., 2018) (nastaran et al., 2018). unlike most foresight studies, this research did not seek to extract strategies for realizing a smart city. still, he is trying to turn it into a theoretical model to create a line of thought in policymakers by relying on the potential scenarios of smart cities in iran in the horizon of 1415 by the upstream documents (the document of the province in the horizon of 1415 and the document of the national model in the horizon of 1444).methodology: in this research, combined methods have been used to present the model of realizing smart cities, and the fuzzy cognitive mapping matrix is the basis of the analysis and explanation of the experimental model of this research. for this purpose, the meta-synthesis method was used after studying the literature and developing a theoretical framework to identify the key indicators of rasht’s smart city management. by evaluating and analyzing the sensitivity of the effects of the scenarios and the status of each driver on how to change the state of the key obstacles to the realization of the smart city of rasht, an optimal model of the state of realization of the smart city can be presented.results: the outputs show that in the category of obstacles to the realization of a smart city, the elements non-observance of the principle of justice, balance, and equilibrium in ecological, social, and economic dimensions (lack of optimal management of urban resources), commodification of land and the lack of balanced development and unbridled urban growth and the emergence of problematic tissues have received the most effects from other elements of the model with the intensity of 8.58, 7.92 and 7.65, respectively. in terms of impact based on the results, the two uncertainties of increasing the process of immigrating cities and instant production and delivery have been the most influential elements.discussion: the results of this survey show that lack of optimal health management and commodification of land are two obstacles that have a great impact on other barriers to the realization of a smart city, and even the obstacle of not observing the principle of justice, balance, and balance in ecological, social and economic dimensions (lack of optimal management of urban resources) is affected by these two obstacles. also, the review of the analysis shows that among the uncertainties, increasing the trend of rasht’s immigration and use of smart technologies in promoting clean and sustainable transportation are mentioned as prerequisites.