فراترکیبی بر تحقیقات انجام شده با موضوع کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‌‏های غیررسمی در ایران

بیان مسئله: با وجود گذشت بیش از دو دهه از تحقیقات اولیه در مورد کیفیت زندگی شهری، همچنان این مفهوم با مفاهیمی همچون زیست‏پذیری شهری و سرزندگی شهری در یک ردیف معنایی تبیین می‏ شوند و به وجوه متفاوتی که در بین این مفاهیم نهفته است، توجهی نشده است. کیفیت زندگی شهری همواره به یکی از موضوعات موردعلاقه پژوهشگران حوزه برنامه ‏ریزی شهری تبدیل‌شده است و تمامی تمرکز آنان به بررسی کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏ های برنامه‌ریزی‌شده معطوف شده است.هدف: هدف این پژوهش، بررسی و استخراج شاخص های تجزیه‌وتحلیل متون علمی در زمینه مطالعات سکونتگاه های غیررسمی و ارائه مدل تحلیلی ابعاد و مولفه ‏های کیفیت زندگی در سکونتگاه ‏های غیررسمی است. روش: این پژوهش بنیادی بوده و با بهره‏گیری از روش فراترکیب به بررسی نمونه‏های موردمطالعه (12 عنوان مقاله علمی – پژوهشی معتبر و 8 عنوان رساله دکترا و پایان ‏نامه کارشناسی ‏ارشد) در ده سال اخیر در ارتباط با کیفیت زندگی شهری در سکونتگاه‏های غیررسمی پرداخته است.یافته‌ها: با استناد به یافته‏های تحقیق حاضر می‏توان دریافت که به دلیل توجه به آزمون پایایی در بیش از 80 درصد پژوهش‏های مورد بررسی می‏توان با اطمینان بالایی در ارتباط با کیفیت مطالعات صورت گرفته و اندازه اثر آن‌ها اظهارنظر نمود.از نظر ساکنین سکونتگاه‏های غیررسمی عوامل اقتصادی بیشترین تاثیر را در تعیین کیفیت زندگی آنان داشته است و همچنین در بین مولفه‏های اقتصادی مولفه درآمد ماهیانه در رتبه اول و پس ‌از آن به ترتیب مولفه‏های هزینه‏های زندگی، وضعیت اشتغال، رضایت از فرصت‏های شغلی، فاصله محل کار از سکونت، امنیت شغلی، تعداد افراد شاغل و در نهایت تعداد ساعات کاری هفته در رتبه‏های دوم تا هشتم قرار گرفتند.نتیجه گیری: تمامی متون علمی مورد بررسی به آزمودن نظریات پرداخته ‏اند اما باعث نظریه ‏سازی نشده ‏اند. باوجود اینکه در بعضی از تحقیقات راهکارهای مناسبی ارائه‌شده است اما با توجه به ماهیت پژوهش‏ ها نمی‏توان آن‌ها را در دسته تحقیقات بنیادی قرار داد. به‌طورکلی می‏توان گفت ضروری است تا تحقیقات بنیادی در این حوزه بیشتر موردتوجه قرار بگیرند.

a meta-synthesis of research conducted on the quality of urban life in informal settlements in iran

introduction: despite conducting some research on the quality of urban life for more than two decades, this concept is still explained with the concepts of urban livability and urban vitality having the same meaning and their different aspects being ignored. the quality ofurban life has become one of the interesting topics for researchers in urban planning, and they have focused on the quality of urban life in the planned settlements, while, today, especially in the cities of developing countries, at least one-third of the metropolitanpopulation consists of the residents of informal settlements. now, the question is: what arethe methodological qualities and results of the articles published in geographical journals, master theses, and doctoral theses in iran in the field of quality of urban life in informal settlements? this research aims to investigate and extract the analysis indicators from thescientific texts in the field of informal settlements and to present an analytical model including the dimensions and components of life quality in informal settlements.methodology: this is basic research, and by using the meta-synthesis method, the samples (the title of a valid scientific research article and 8 titles of doctoral dissertations and master's theses) conducted in the last decade concerning the quality of urban life ininformal settlements were studied. the present research is classified as applieddevelopmentalresearch based on its aim to determine the desirable patterns in the field of quality of urban life in informal settlements.