ارزیابی فضای عمومی محلات شهری با تاکید بر مفهوم زمان (نمونه موردی: محله‌های گلسار و ساغریسازان در شهر رشت)

بیان مساله:با گذر زمان در جوامع کنونی، بر سرعت تغییرات افزوده می‌گردد و ساختار استخوان‌بندی محلات سنتی، در نزاع مابین تجدد و سنت، تغییر می‌یابند. درگذشته، زمان با مکان پیوند داشت و در ایجاد هویت خاص محله تاثیرگذار بود، اما در فرایند جهانی‌شدن، زمان فشرده شد و توانایی هویت‌سازی آن کاهش یافت. مسئله این است که چگونه می‌توان مولفه‌های زمانی را در فضاهای عمومی محلات شناسایی کرد و راهکارهای برنامه‌ریزی در جهت ارتقاء کیفیت این فضاها را ارائه داد. هدف:شناخت و ارزیابی مولفه‌های زمانی فضاهای عمومی محلات شهری و ارائه راهبردها و راهکارهای برنامه‌ریزی زمانمند در راستای ارتقاء کیفیت فضای عمومی محلات شهری از اهداف این مقاله است.روش: دو محله سنتی (ساغریسازان) و جدید (گلسار) در شهر رشت، به‌عنوان نمونه انتخاب و شاخص‌های استخراج شده از متون نظری با استفاده از روش تحقیق تحلیلی – اکتشافی، استخراج، ارزیابی و تحلیل شدند. اطلاعات اسنادی و کتابخانه‌ای، مشاهده، مصاحبه با خبرگان، نمونه گیری و پرسش‌نامه (نمونه‌گیری احتمالی تصادفی ساده با تعیین حجم نمونه 380 توسط آزمون کوکران) طبق طیف پنج‌گزینه‌ای لیکرت جمع‌بندی و با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) و تلفیق آن با ماتریس سوات تحلیل و ارزیابی گردید.یافته ها: مولفه‌های زمانی (سال، فصل، ماه، روز و ساعت)، در کنار مولفه‌های تاثیرگذار متعارف در فضا (مولفه‌های کالبدی، عملکردی، فرهنگی و اجتماعی، ارتباطی، بصری و ادراکی)، بر کارکرد فضاهای عمومی محلات شهری تاثیرگذار هستند. تبلور مولفه‌های زمانی در محله‌های قدیم و جدید متفاوت است و با ارزیابی فضای عمومی محلات، راهکارهای برنامه‌ریزی زمانمند معرفی گردیدند. نمود مولفه‌های زمانی هر محله، متناسب با بستر زمانی آنها و متفاوت با دیگر محلات است و مدیریت ساختارهای زمانی، بر افزایش کیفیت فضاهای عمومی محله تاثیرگذار است. نتیجه گیری:نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که هر محله زمان‌های خاص خود را دارد و لازم است چارچوب زمانمند خاص آن در برنامه‌ریزی‌های آتی ارتقای کیفیت فضای عمومی محلات مدنظر قرار گیرد.

an assessment of the public space of urban neighborhoods with emphasis on the concept of time (case study: golsar and sagharisazan neighborhoods in rasht city)

introduction: change in cities and their neighborhoods is an inseparable part of life and the result of the passing of time. space acquires meaning with time andbecomes a place for presence. in today's societies, with the passing of time, the speed of changes increases, and the structure of traditional neighborhoods changes in the conflict between modernity and tradition, and new neighborhoodsbecome more similar to each other. the reason forthis is not paying attention to the meaning of time and its effect on space. in traditional societies, time waslinked with place and was influential in creating the specific identity of the neighborhood. through the influence of globalization, time became so compressedthat it could no longer serve specific identities for localities, as in the past, and its ability to create identity decreased. as a result, the stopping points have decreased and the number of social relations has also decreased in the city and its neighborhoods. confusion and chaos are the consequences of living in today'sneighborhoods. the reason forthe need for such spaces is the disregard for the continuity of history and the lack of memory in a particular place, to bring peopletogether. the main issue is how to understand the temporal components in the public spaces of the neighborhoods and provide planning based solutions to improve the quality of the public spaces of the neighborhoods through the evaluation of the public spaces functions of the urban neighborhoods.