بررسی نظری مفهوم دلپذیری در مقیاس مطالعات فضای شهری با کمک روش تحلیل محتوا (نمونه منتخب: مطالعات بازه زمانی 1998- 2020)

بیان مسئله: دلپذیری ( conviviality) به عنوان یکی از کیفیت های فضای شهری، از سال 1998 وارد ادبیات جهانی شهرسازی گردید. با ورود این مفهوم، اهمیت آن به عنوان کیفیتی پایه و پیچیده در مطالعات معدودی مورد توجه قرار گرفت. اما با این وجود، مدلی مفهومی که بتواند ابعاد گوناگون تشکیل دهنده ی این مفهوم در حوزه فضای شهری را به صورتی جامع ارائه کند، یافت نگردید. همچنین در حوزه مطالعات طراحی شهری در ایران جایگاه این کیفیت، با وجود کاربرد گسترده آن در سایر نقاط جهان، هنوز نوپاست. اگرچه این مفهوم به دلیل ارتباط نزدیکش با فرهنگ، امری زمینه محور به شمار می آید؛ اما شناسایی و استخراج مفاهیم و مقولات مشترک در پیشینه مطالعاتی، قیل از کاربست آن در بستر فرهنگی فضایی خاص، امری ضروری به نظر میرسد.بنابراین، هدف مقاله پیش رو، شناسایی و دسته بندی مقولات مشترک و سازنده ی دلپذیری و دستیابی به مدل مفهومی عام برای تعریف این کیفیت در مقیاس فضای شهری از میان مطالعات جهانی است. پژوهش حاضر بر پایه رویکرد کیفی و با کمک روش تحلیل محتوا، به شناسایی 178 مفهوم پایه و دسته بندی 34 مقوله مشترک مستخرج از مجموع 40 مطالعه نظری و عملی معتبر حول کیفیت دلپذیری در مقیاس فضای شهری در بازه زمانی 1998 الی 2020، پرداخته است. مهمترین دستاورد این مقاله، مدلی هشت لایه متشکل از 4 بعد اصلی با توانایی کمی سازی مقولات کیفی دلپذیری در ارزیابی فضاهای شهری است. با توجه به نتایج مدل نهایی، بعد اجتماعی فرهنگی از میان سایر ابعاد، مهمترین و پرکاربردترین مضمون مشترک در حوزه مطالعات کیفیت دلپذیری به شمار می آید.

theoretical investigation of the concept of conviviality in urban space studies using content analysis (studies from 1998 to 2020)

introduction: conviviality was first used academically in philosophy and science by polanyi in 1964. according to him, a convivial society is a society in which all members trust each other, share their obligations and interests, and try to create and maintainconviviality with a mutual effort. after that, many scholars used this concept in their studies for different purposes. since the emergence of using conviviality concept in the urban planning field of study by peattie (1998), urban researchers also have addressedthis concept of quality of urban spaces. although few of them considered conviviality as a complex and key quality, most of the studies used it as an obvious and onedimensionalobjective. therefore, there is no comprehensive conceptual frameworkthat can explain conviviality in urban space thoroughly. another concern of this articleis the lack of knowledge about this multilayered quality of space, in iranian urbanliterature. to better understand the multi-aspects of convivial quality in urban spaces,the main objective of this article is to extract different concepts, categories, and themesfrom reliable previous studies. although this quality is known as a context-basedquality, there is an urgent need for a conceptual framework to deeply study a specificphysical context, considering this quality.methodology: the article is based on a qualitative research method and uses contentanalysis methodology. we found 78 peer-reviewed studies using two prominentkeywords “convivial” and “conviviality” in wos, scopus, irandoc databases,and the “google scholar” search engine. then, delving into gained papers, weselected the 40 most related types of researches and thesis from 1998 to 2020.weapplied a three-phased coding analysis to extract a total of178 concepts. in the nextphase using a binary system, and eliminating similar concepts, we gained 34categories, which also helped us to quantify the number of each category based on thetotal number of related concepts. eventually, four themes were achieved.results: based on the coding analysis the socio-cultural dimension is considered aprominent theme, which shows the importance of intangible aspects of this multilayered quality in previous studies. the last place belongs to the physical-